Təqvanın həyatın bərəkətli olmasındakı rolu

Sual: Əraf surəsinin 96-cı ayəsinə əsasən, təqva və iman insan həyatının xeyirli və bərəkətli olmasında hansı rola malikdir?

Cavab: Əraf surəsinin 96-cı ayəsi iman və təqvanın yer və göydən bərəkətlərin nazil olmasına səbəb olduğunu bəyan edir. Bərəkət hər cür xeyir və bolluğa deyilir. Məsələn, əmin-amanlıq, asayiş, sağlamlıq, var-dövlət və övlad və s. Həmçinin bərəkət ömrə, sərvətə və elmə də şamil olur.

Ayənin xüsusiyyətləri

Yer aldığı surə:	Əraf
Ayənin nömrəsi:	96
Cüz:

Ayənin məzmunu:

Nazil olduğu yer:	Məkkə
Mövzu:	İman və təqvanın insanın həyatının bərəkətli olmasındakı rolu
Əlaqəli ayələr:	Nəhl surəsi, 112-ci ayə

Təfsirçilər Əraf surəsinin 96-cı ayəsi ilə bağlı qeyd edirlər ki, Allaha iman, habelə zülm və təcavüzdən uzaq durmaq kimi amillər insanların göyün və yerin nemətlərindən (bərəkətlərindən) faydalanmasına səbəb olacaqdır. Həmçinin, Əraf surəsinin 96-cı ayəsinin məzmunu ilahi bir qanunu özündə ehtiva edir. Bu İlahi qanuna əsasən, imansız və azğın insanlar elə dünyada ikən əməllərinin qarşılıqlarını görəcəklər. Bəzən göydən və yerdən gələn bəlalar onların başına yağar, bəzən isə qlobal və ya regional müharibələrin alovu onların həyatını məhv edər.

Bu ayənin təfsirində bildirilir ki, hər bir insan, habelə hansısa bir cəmiyyət öz əməllərinin nəticəsini dadacaqdır. Quranın bəzi ayələri də bu məsələyə toxunur. Bu ayə isə, iman və təqvanın nəticəsinin dünya nemətləri olduğunu bəyan edir.

Ayənin şərhi

Əraf surəsinin 96-cı ayəsi bildirir ki, əgәr şәhәr vә kəndlərin әhalisi imаn gәtirib təqvalı olsaydılar, şübhәsiz ki, Allah göyün vә yеrin bәrәkәt qаpılаrını оnlаrın üzünә аçаrdı. Lakin оnlаr Allahın аyәlәrini tәkzib еtdilәr. Beləliklə, Allah da оnlаrı әmәllәrinә görә әzаba düçar etdi.

“Bәrәkәt” sözünün cәm fоrmаsı оlаn “bәrәkаt” sözü keçici şeylərin əksinə olaraq sаbit vә dаvаmlı nemətlərə deyilir. “Bərəkət” sözündə bolluq, xeyir və artım mənalarını özündə ehtiva edir və bu həm maddi, həm də mənəvi bərəkətləri əhatə edir. Məsələn, ömrün, var-dövlətin, elmin və s. bərəkətli olması kimi! Əllamə Təbatəbaiyə görə, bərəkətlər insanların adətən onların yoxluğu ilə sınağa çəkildiyi əmin-amanlıq, asayiş, sağlamlıq, var-dövlət və övlad kimi bolluq təşkil edən hər şeyə aid edilir.

Qurani-kərimin müxtəlif ayələrindən (məsələn, Şura surəsinin 30-cu ayəsi, Maidə surəsinin 66-cı ayəsi və Rum surəsinin 41-ci ayəsi) və qeyd etdiyimiz ayədən belə başa düşülür ki, iman və ədalət cəmiyyətlərin abadlığına, küfr, zülm və günah isə onların viran olmasına səbəb olur. Böyük İslam alimi Məkarim Şirazinin fikrincə, bu sadəcə mənəvi bir bağlılıq hesab edilməməlidir. Bundan əlavə, təsirləri aydın şəkildə görünən mənəvi əlaqə ilə yanaşı, bu sahədə açıq-aşkar maddi bir əlaqə də mövcuddur. Küfr və imansızlıq məsuliyyətsizliyin, qanuna qarşı gəlməyin və əxlaqi dəyərlərin unudulmasının mənbəyidir. Bunlar isə cəmiyyətlərdə vəhdətin pozulmasına, etimad və inamın sarsılmasına, insani və iqtisadi qüvvələrin hədər getməsinəvə sosial tarazlığın pozulmasına səbəb olur.

Ayənin mətni

وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَٰكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ

Əgər şəhər və kəndlərin əhalisi iman gətirsəydilər və təqvalı olsaydılar, şübhəsiz göydən və yerdən onların üzünə bərəkətlər(in qapılarını) açardıq. Lakin onlar (Bizim ayələrimizi) təkzib etdilər. Belə olduqda onları əldə etdiklərinin cəzası olaraq yaxaladıq.

(Əraf surəsinin 96-cı ayəsi)

İman və təqvanın göydən və yerdən bərəkət cəlb etməsi

Təfsir alimləri Əraf surəsinin 96-cı ayəsi ilə bağlı qeyd edirlər ki, Allaha iman, habelə zülm və təcavüzdən uzaq durmaq insan cəmiyyətlərinin göyün və yerin nemətlərindən (bərəkətlərindən) faydalanmasına səbəb olacaqdır. Lakin insanlar peyğəmbərlərin hidayətinə əhəmiyyət vermirlər və zülm nəticəsində süquta uğrayırlar. Necə ki, bəzi peyğəmbərlərin qövmləri zülm nəticəsində məhv olaraq aradan getdilər.

Bu ayəyə əsasən bildirilmişdir ki, əgər yer üzündə yaşamış və yaşayan insanlar azğınlıq, üsyan, Allahın ayələrini təkzib etmək, zülm və fəsad əvəzinə iman gətirib təqva və pəhrizkarlıq yolunu tutsaydılar, nəinki Allahın qəzəbinə və ilahi cəzaya düçar olmaz, həm də göyün və yerin bərəkət qapıları onların üzünə açılardı.

Əraf surəsinin 96-cı ayəsinin məzmunu bir ilahi qanun kimi qəbul edilir. Belə ki, imansız və azğın insanlar elə dünyada ikən əməllərinin əvəzini görəcəklər. Bəzən göydən və yerdən gələn bəlalar onların başına yağar, bəzən isə qlobal və ya regional müharibələrin alovu onların sərmayələrini məhv edib aradan aparar, bəzən isə cismi və ruhi sıxıntılar onlara əzab verər. Qurana əsasən, bütün bu qazanmalar və əldə etmələr insanın öz əməlləri ilə əlaqədardır.

İman və təqva təkcə ilahi bərəkətlərin nazil olmasına səbəb olmur, həm də insanın ixtiyarında olan nemətlərin lazım olan yerlərdə istifadə edilməsinə də səbəb olur. Qeyd edilir ki, imansız təqva mümkün deyil. Buna görə də, ayədə təqva və iman yanaşı qeyd olunmuşdur.

Əgər iman və təqvadan uzaq olduqları halda maddi baxımdan nisbətən tərəqqiyə nail olan cəmiyyətlər varsa, bunu onların müəyyən qədər bəzi əxlaqi prinsiplərə riayət etmələrinin nəticəsi hesab etməliyik. Çünki bu prinsiplər əvvəlki peyğəmbərlərin mirası, eləcə də əsrlər boyu ilahi rəhbərlərin, alimlərin və mütəfəkkirlərin çəkdiyi zəhmətlərin bəhrəsidir.