Kin-Küdurət
Sual: Kin nədir? Onun səbəbləri, nəticələri və müalicə yolları hansılardır?
Cavab: Kin əxlaqi rəzalətlərdən və ruhun hallarından biri olub bir şəxsin başqasına qarşı düşmənçilik hissini qəlbində gizlədərək, fürsət düşən kimi onu biruzə verməsidir. Kin, qəzəbdən yaranır. Kinin nəticələrinə diqqət etmək, bağışlama ruhunu gücləndirmək və kin tutulan şəxslə mehriban davranmaq kinin müalicə yollarındandır.
Kinə səbəb olan amillərdən biri, özünü başqalarından aşağı görməkdir, bu da insanın başqalarının uğurlarını gördükdə onlara qarşı kin tutmasına səbəb olur. Mübahisə, məzəmmət, qeybət, istehza, lənət və söyüş, qarşı tərəfdə kin yaradan amillərdəndir.
Kin anlayışı və yeri
Kin, bir şəxsin digərinə qarşı düşmənçilik hissini ürəyində gizlədərək, ilk fürsətdəcə ondan intiqam almasıdır. [1] Kin daxili haldır, əgər kin əməldə özünü biruzə verirsə bu ədavət və düşmənçilikdir.
Kin, qəzəb qüvvəsindən yaranır. Bir şəxs qəzəbləndiyi şəxsdən intiqam ala bilmədikdə və qəzəbini aşkar edə bilmədikdə, qəzəb onun ürəyində yığılır və kin yaradır.[1]
Rəvayətdə, kinli şəxsin həqiqi imandan məhrum olduğu buyurulur.[2]
Kinin amilləri
Kin bəsləmək üçün müxtəlif amillər qeyd edilmişdir:
Mübahisə: Rəvayətlərdə elmi müzakirələrin mübahisəyə çevrilməsi qadağan edilmişdir. Çünki bu halda tərəflərdən heç biri digərinin sözünü qəbul etmir nəticədə kin-küdurət və düşmənçilik yaranır. [3]
Mira: Mira, başqalarının sözlərinə irad tutmaq deməkdir, bu da dostluqların pozulmasına və kin yaranmasına səbəb olur. [4]
Artıq gözlənti və məzəmmət: Rəvayətlərə görə, əgər insan başqasından gücündən artıq bir şey umursa və onu gözləntisini yerinə yetirməyən şəxsi məzəmmət edirsə, bu, insanın qəlbində kinin yaranmasına səbəb olur. [5]
Əksiklik hissi: Özündə əksiklik hiss edən bir şəxs, başqalarının uğurlarını gördükdə onlara qarşı kin bəsləyə bilər.[6]
Qeybət: Qeybət insanın şərəf və ləyaqətini alçaltdığı üçün, bəzən qeybəti edilən şəxsin qəlbində qeybət edənə qarşı kin yaranır.[7]
Məsxərə: Əgər kimsə başqasını məsxərə edərsə və o şəxs özünü müdafiə edə bilməsə, bu, onun qəlbində qəzəb yaradar və kinə çevrilər. Bu cür şəxs zərbə vurmaq üçün fürsət gözləyər.[8]
Lənət: Lənət və nifrət qadağan olunmuş lənət və nifrət nəzərdə tutulur, çünki bəzi hallarda lənət və nifrət icazəlidir.[9]
Söyüş: Söyüş söymək, insanların söyüş söyən şəxsə qarşı kin tutmasına səbəb olur.[10]
Kinin nəticələri
Kinli insan daim əzab çəkir və rahatlığını itirir. O, dostluqda möhkəm olmadığı üçün dostları azdır. Kinli insan ən pis yoldaş hesab edilir.
Kinli insan həqiqi imandan məhrumdur, çünki rəvayətə görə, imanlı insan bir an belə kin saxlamaz və qardaşından ayrılandan sonra onunla bağlı qəlbində kin tutmaz.[2] Kin, həsəd, qeybət, iftira, məzəmmət və başqalarını alçaltma kimi günahlara da səbəb olur.
Müalicə yolları
Kinin bəzi müalicə yolları bunlardır:
Kin bəsləməyin nəticələrinə diqqət etmək: Kin tutmağın kin tutan şəxsə heç bir faydasının olmadığını, əksinə, onun daim narahatçılığına səbəb olduğunu anlamaq.
Bağışlama ruhunu gücləndirmək: Əgər bir şəxs başqasının əziyyət və ya təhqirinə məruz qalıbsa, ona qarşı qəzəb və kin bəsləmək əvəzinə, onu bağışlasın, çünki Peyğəmbərin (s) buyurduğuna görə, bağışlama insanın izzətini və böyüklüyünü artırır.[11]
Kin tutulan şəxslə dostcasına davranmaq: Onun istək və ehtiyaclarını qarşılamağa çalışmaq və yaxşılıqlarını danışmaq bu rəzil xüsusiyyətdən xilas olma yollarındandır.[12]
Mənbələr
- ↑ 1,0 1,1 Əhməd Nəraqi, Meracus Səadət (معراج السعاده), Kəşful ğita nəşri, 1-ci çap, 82, səh. 200
- ↑ 2,0 2,1 Muhəmmədi Reyşəhri, Mizanul-Hikmə, (میزان الحکمه) tərcüməçi: Həmid Rza Məşayexi, Darul-hədis nəşri, 1-ci çap, h.ş. 1377, cild 3, səh. 1221, Hiqd bölməsi.
- ↑ Amili Cubəi, Zeynuddin bin Əli (Şəhid Sani), Munyətul Murid fi ədəbil Mufid vəl Mustəfid (منية المريد في ادب المفيد و المستفيد) Əl-Mira bölməsi.
- ↑ Muctəba Tehrani, Əxlaqe Elahi, (اخلاق الهی) “Daneş və Endişeye Moaser” mədəniyyət institutu nəşriyyatı, 1-ci çap, h.ş. 1381, cild 4, səh. 173-174.
- ↑ Muhəmmədi Reyşəhri, Mizanul-Hikmət, (میزان الحکمه) tərcüməçi Həmid Rza Məşayexi, Darul-Hədis nəşri, 1-ci çap, h.ş. 1377, cild 3, səh. 1221, Hiqd bölməsi.
- ↑ İbn Əbil Hədid, Şərhe Nəhcul-bəlağe, (شرح نهج البلاغه), cild 20, Beyrut, Daru İhyaut turas, h.ş. 1380, cild 20, səh. 322, hədis: 696 və səh. 327, hədis: 743.
- ↑ Müctəba Tehrani, Əxlaqe Elahi, (اخلاق الهی) “Daneş və Endişeye Moaser” mədəniyyət institutu nəşriyyatı, 1-ci çap, h.ş. 1381, cild 4, səh. 95 və ya 65.
- ↑ Müctəba Tehrani, Əxlaqe Elahi, (اخلاق الهی) “Daneş və Endişeye Moaser” mədəniyyət institutu nəşriyyatı, 1-ci çap, h.ş. 1381, cild 4, səh. 295.
- ↑ Müctəba Tehrani, Əxlaqe Elahi, (اخلاق الهی) “Daneş və Endişeye Moaser” mədəniyyət institutu nəşriyyatı, 1-ci çap, h.ş. 1381, cild 4, səh. 247
- ↑ Müctəba Tehrani, Əxlaqe Elahi, (اخلاق الهی) “Daneş və Endişeye Moaser” mədəniyyət institutu nəşriyyatı, 1-ci çap, h.ş. 1381, cild 4, səh. 270.
- ↑ Abdullah Şubbər, Əxlaqe Şubbər (اخلاق شبر), Hicrət Nəşriyyatı, 2-ci çap, h.ş. 1377, səh. 253-254.
- ↑ Əhməd Nəraqi, Meracus Səadət (معراج السعاده) səh. 201.