Başqaları üçün bağışlanma diləmək
Sual: Qurana əsasən, Peyğəmbər (s) başqaları üçün bağışlanma diləmişdirmi?
Cavab: Allah təala Nur surəsinin ayələrində İslam peyğəmbərinə (s) başqaları üçün bağışlanma diləməsini əmr edir. Digər ayələrdə də Peyğəmbərə (s) mömin kişilər və qadınlar, hətta günahkarlar üçün istiğfar etməsi tapşırılmışdır. Qurani-kərim peyğəmbərin (s) münafiqlər üçün bağışlanma diləməsinin faydasız olduğunu bildirir. Ancaq əgər tövbə etsələr və Peyğəmbər (s) onlar üçün bağışlanma diləsə, Allah onları bağışlayar.
Təfsirçilər Peyğəmbərin (s) başqaları üçün istiğfar etməsini, onun insanlara qarşı olan dərin mərhəmət və şəfqətinin bir təzahürü kimi izah edirlər. Şeyx Tusi Peyğəmbərin (s) insanlar üçün istiğfar etməsini, Allahın mərhəmətinə və bağışlamasına səbəb olan bir lütf kimi qiymətləndirmişdir. Bu ayələr eyni zamanda İslamda şəfaət mövzusunun doğru olduğunu təsdiqləyir.
Qurani-kərimə əsasən, digər peyğəmbərlər, o cümlədən İbrahim (ə), Yaqub (ə) və Musa (ə) da başqaları, xüsusiylə möminlər və bəzi ailə üzvləri üçün istiğfar etmişlər. Həmçinin mələklərin insanlar üçün istiğfar etməsi və möminlərin bir-biri üçün bağışlanma diləməsi də Quranda qeyd olunan digər nümunələrdəndir.
Peyğəmbərin (s) başqaları üçün istiğfarı
Allah təala Qurani-kərimdə həzrət Məhəmmədə (s) başqaları üçün istiğfar etməyi əmr edir:
“Onlar üçün Allahdan bağışlanma dilə” (Nur surəsi: 62).
Həmçinin, Peyğəmbərə (s) mömin kişilər və qadınlar üçün[1], günahkarlar üçün[2] və o Həzrətlə (s) beyət etmək üçün gələn mömin qadınlar üçün[3] istiğfar etməsi əmr olunmuşdur. Digər ayələrdə isə münafiqlər üçün Peyğəmbərin (s) istiğfar etməsinin faydasız olduğu qeyd edilmişdir.[4] Çünki onlar istiğfara inanmırdılar.[5] Lakin əgər onlar tövbə etsələr və Peyğəmbər (s) onlar üçün istiğfar etsə, Allah onları bağışlayar.[6]
Təfsirçi alimləri Peyğəmbərin (s) başqaları üçün istiğfar etməsini, o Həzrətin (s) onlara qarşı olan dərin mərhəmət və şəfqətinin göstəricisi hesab edirlər.[7] Şeyx Tusi (385–460 h.q.) Peyğəmbərin (s) insanlar üçün istiğfar etməsini, onların haqqındakı ilahi bir lütf kimi dəyərləndirmiş və bunun Allahın məğfirətinə səbəb olacağını bildirmişdir.[8] Bu ayələr eyni zamanda şəfaət mövzusunu da təsdiq edir.[9]
Mirzə Cavad Məliki Təbrizi belə deyir: Bir gün gecə namazı qılarkən hiss etdim ki, digər vaxtlarla müqayisədə üzərimə daha çox bərəkət yağır. Ertəsi gün araşdırmağa başladım və öyrəndim ki, qonşu məktəbdəki bir tələbə həmin gecə namazının qunutunda mənim adımı çəkərək, Allahdan mənim üçün rəhmət diləyirmiş.[10]
Allah təala Qurani-kərimdə peyğəmbərlərin (ə) başqaları və yaxınları üçün istiğfar etdiklərini bizlərə bəyan etmişdir. O cümlədən:
- Həzrət İbrahim (ə): Atası (əmisi) üçün Allahdan bağışlanma diləmişdir.[11]
- Həzrət Musa (ə): Qardaşı üçün istiğfar etmiş[12], habelə bəzi İsrail oğullarının bağışlanmasını istəmişdir.[13]
- Həzrət Nuh (ə): Oğlu üçün istiğfar etmiş, lakin bu, Allah tərəfindən qəbul olunmamışdır.[14] Həmçinin, valideynləri və bəzi mömin qadınlar və kişilər üçün bağışlanma diləmişdir.[15]
- Həzrət Yaqub (ə): Oğulları üçün istiğfar etmişdir.[16]
Mələklərin möminlər üçün istiğfarı
Mələklərin möminlər üçün istiğfarı Quranda iki formada qeyd olunub:
- Mələklərin iman sahibləri üçün istiğfarı: “Ərşi daşıyanlar (mələklər)...Rəbblərinə sitayiş etməklə yanaşı Onu pak sifətlərlə mədh edər, Ona (öz məqamlarına məxsus) iman gətirər, (insanlardan) iman gətirmiş kəslər üçün bağışlanma diləyərlər...”[17]
- Mələklərin yer əhli üçün istiğfarı: “...Və mələklər... yer üzündə olan kəslər üçün bağışlanma diləyirlər...”[18]
Möminlərin bir-biri üçün istiğfar etməsi
Bəzi müsəlmanlar özləri ilə yanaşı bir-biriləri üçün dua edərək Allahdan bağışlanma diləyirlər.[19] Təfsirçi alimləri bu ayənin ümumi olduğunu və bütün müsəlmanları əhatə etdiyini bildirirlər.[20] İmam Əli (ə) da daima başqaları üçün istiğfar edərdi.[21]
Mənbələr:
- ↑ Muhəmməd surəsi, ayə 19
- ↑ Al-İmran surəsi, ayə 159
- ↑ Mumtəhinə surəsi, ayə 12
- ↑ Tövbə surəsi, ayə 80 və 113, Munafiqun surəsi, ayə 5 və 6.
- ↑ Fəth surəsi, ayə 11
- ↑ Nisa surəsi, ayə 60
- ↑ Təbərsi, Fəzl ibn Həsən, Təfsiru Cəvamiil Cami, Əhməd Əmiri Şadmehrinin fars dilinə tərcüməsi, Məşhəd, İslam Tədqiqatları Müəssisəsi, 1375 h.ş, cild 1, səh.560
- ↑ Tusi, Məhəmməd ibn Həsən, Ət-Tibyan fi Təfsiril-Quran, Beyrut, Daru İhyait-Turasil-Ərəbiyyi, birinci nəşr, cild 7, səh.466.
- ↑ Fazil Müvəhhidi Lənkərani, Məhəmməd, Əxlaq-Fazil, Qum, Əhli-Beyt (ə) İmamlarının Fiqh Mərkəzi, 1389 h.ş, cild 1, səh.259.
- ↑ Suruş, “Şərh Qəzəliyat Şəms”, 16-cı dərs, səh.1-2.
- ↑ Mumtəhinə surəsi, ayə 4
- ↑ Əraf surəsi, ayə 151
- ↑ Əraf surəsi, ayə 155
- ↑ Hud surəsi, ayələr 45-47
- ↑ Nuh surəsi, ayə 28
- ↑ Yusuf surəsi, ayələr 97-98
- ↑ Ğafir surəsi, ayə 7
- ↑ Şura surəsi, ayə 5
- ↑ Həşr surəsi, ayə 10
- ↑ Məkarim Şirazi, Nasir, Nümunə təfsiri, Tehran, Darul-Kutubul-İslamiyyə, 1374 h.ş, cild 23, səh.522.
- ↑ Nəhcül-bəlağə, Xütbə 197.