İbni Teymiyyənin nasibi olması

Sual: İbn Teymiyyə nasibi idimi və buna dair dəlil varmı?

Cavab: Nasibi imam Əli (ə) və Əhli-beytə (ə) düşmən olan şəxsə deyilir. İbn Teymiyyə Bəni Üməyyənin qatı tərəfdarı olduğu üçün imam Əli (ə) ilə açıq düşmənçilik etmişdir. O, imam Əlini (ə) Fironla müqayisə etmiş və İmam Əlini (ə) təkfir və lənət edən düşmənlərini mömin və müsəlman, habelə o Həzrətin (ə) tərəfdarlarını isə kafir və mürtəd adlandırmışdır. Halbuki, Peyğəmbərdən (s) imam Əlini (ə) sevməyin vacibliyinə və onun apardığı müharibələrin haqq olduğuna dair hədislər nəql olunmuşdur.

Nasibi kimə deyilir?

Nasibi imam Əli (ə) və Əhli-beytə (ə) düşmən olan şəxsə deyilir. Bu söz “nəsb” kökündən götürülüb və lüğəvi mənasının düz və ya dik durmaq, müharibə başlatmaq, düşmənçilik etmək və düşmənçiliyi açıq şəkildə göstərmək olduğu qeyd edilib.

Bir çox lüğət alimlərinin fikrincə, nasibi imam Əli (ə) və Əhli-beytə (ə) qarşı dinə əsaslanaraq düşmənçilik edən şəxsə deyilir. Lakin bəzi lüğət alimləri, o cümlədən Rağib İsfahani və Xəlil ibn Əhməd Fərəhidi “nəsb” sözünü əziyyət və çətinlik vermək, düşmənçilik etmək kimi mənalandırmışlar.

Zubeydi Hənəfi “Tacul-Ərus” əsərində yazır ki, nasibilər möminlərin əmiri və müsəlmanların padşahı Əbu Həsən Əli ibn Əbu Talibə (ə) düşmənçilik edən və bunu dinin bir parçası hesab edən şəxslərdir. Onlar Xəvaric tayfasına mənsubdurlar.

Bəs, İbn Teymiyyə imam Əliyə (ə) necə münasibət bəsləyirdi?

İbn Teymiyyə və onun tərəfdarları Bəni Üməyyəyə qarşı ifrat meyl göstərmiş və bu səbəbdən də Əhli-beytə (ə) qarşı olmuşlar. İbn Teymiyyə yalnız Əhli-beytə (ə) sevgi bəsləməməklə kifayətlənməmiş, bir çox böyük sünni alimlərinin bildirdiyi kimi, nasibi olmuş və Əhli-beytə (ə) qarşı düşmənçilik etmişdir. Bu düşmənçiliyi öz əsərlərində də dəfələrlə biruzə vermişdir.

İbn Teymiyyə Əhli-beytə (ə), xüsusəndə imam Əliyə (ə) qarşı o qədər düşmənçilik və kin bəsləyirdi ki, bu kin və düşmənçiliyi ifadə etmək üçün Əli ibn Əbu Talibə (ə) qarşı ağır ittihamlar irəli sürürdü. Elə ittihamlar ki, onları hətta Həzrətin (ə) əzəli düşmənləri belə irəli sürmürdülər. İbn Teymiyyə deyir: “Əli də zalım idi. O, insanlar üzərində hakimiyyət qurmaq üçün döyüşürdü. Hakimiyyət və insanları itaət altına almaq üçün onları öldürən və yer üzündə fitnə-fəsad törədən şəxs Fironun etdiyi işi edir.”

İbn Teymiyyə imam Əlinin (ə) tərəfdarlarına necə münasibət bəsləyirdi?

İbn Teymiyyə imam Əli (ə) və onun tərəfdarları haqqında elə fikirlər irəli sürmüşdür ki, bu fikirlər onun imam Əliyə (ə) qarşı düşmənçiliyini açıq şəkildə ortaya qoyur. O deyir: “İmam Əlini tənqid edən, ona lənət edən və onu kafir və zalım adlandıranların - məsələn, xəvariclər, Bəni-üməyyə və mərvanilər - hamısı İslam əhlinə mənsub olub, habelə İslamın şüarlarına inanaraq onlara əməl etmişlər. Lakin İmam Əlinin (ə) tərəfdarları və dostları hamısı mürtəd və kafirdirlər.”

İbn Teymiyyənin bu fikirlərinin heç bir dəlili yoxdur. Bu fikirlər sadəcə onun İmam Əliyə (ə) qarşı düşmənçiliyindən qaynaqlanırdı. Birincisi, o, imam Əlini (ə) lənətləyən, onu zalım və kafir adlandıran şəxsləri təsdiqləyərək mədh edir. Bu isə o deməkdir ki, İbn Teymiyyə və onun tərəfdarları da imam Əlini (ə) lənətləyir, o Həzrəti (ə) zalım və kafir hesab edirlər. İbn Teymiyyə deyir ki, imam Əlini (ə) lənətləyən və onu zalım və kafir adlandıranlar müsəlman və mömindirlər. Bu isə İbn Teymiyyənin imam Əliyə (ə) olan ikrah dolu münasibətini təsdiqləyir. İbn Teymiyyə əslində bu fikirləri irəli sürərək İmam Əlinin (ə) düşmənləri olan Bəni Üməyyəni dəstəkləyir. Halbuki Bəni Üməyyənin nasibi olduğuna dair heç bir şəkk-şübhə yoxdur. Çünki Bəni Üməyyə imam Əliyə (ə) lənət etməyi minbərlərdə və cümə xütbələrində vacib hesab edirdi.

İbn Teymiyyənin imam Əliyə (ə) və onun övladlarına qarşı kin və düşmənçiliyi o qədər güclü idi ki, hətta öz dini inanclarını ayaqları altına alaraq imam Əlinin (ə) tərəfdarları olan bəzi pak və böyük səhabələrə küfr və mürtədlik nisbət vermişdir. Halbuki, vəhhabilər bütün səhabələrin istisnasız ədalətli olduğuna və onları tənqid etməyin fasiqlik və küfr olduğuna inanırlar. Buna rəğmən, İbn Teymiyyə bu dini prinsipə zidd davranaraq, həm imam Əlini (ə), həm də o Həzrətin (ə) Əmmar Yasir, Miqdad, Salman Farsi, Əbuzər Qəffari və Məhəmməd ibn Əbubəkr kimi dəyirli tərəfdarlarını küfr və mürtədlikdə ittiham etmişdir.

Vəhhabilərin Əhli-beytə (ə) düşmənçilik bəsləməktə İbn Teymiyyəyə təqlid etməsi

Günümüzdə yaşayan vəhhabilər Əhli-beytə (ə) və onların tərəfdarlarına qarşı düşmən mövqe sərgiləməyi öz elmi və əməli fəaliyyətlərinin əsasına çevirmişlər. Günümüzdə İbn Teymiyyənin fikirlərinin hakim olduğu Səudiyyə Ərəbistanında hər il imam Əli (ə) və Əhli-beytə (ə) qarşı onlarla risalə və kitab yazılır. Bundan əlavə, imam Əli (ə) və Əhli-beytin (ə) fəzilətləri sünni mənbələrindən çıxarılır və buna dair mətnlər geniş şəkildə təhrif edilir. Onların bu addımlarının yeganə məqsədi isə, Əhli-beytə (ə) qarşı düşmənçilikdir.

Allah rəsulunun (s) imam Əliyə (ə) sevgi və nifrət haqqında bəyanı

Heysəmi “Məcməuz-Zəvaid” əsərində və digərləri İbn Abbasdan nəql etmişlər ki, Peyğəmbər (s) imam Əli (ə) haqqında belə buyurmuşdur: “Səni yalnız mömin sevər və sənə yalnız münafiq nifrət edər. Səni sevən məni sevmişdir və sənə nifrət edən mənə nifrət etmişdir.”

Bundan əlavə, sünni mənbələrində imam Əli (ə), imam Həsən (ə) və imam Hüseynin (ə) həyata keçirdiyi müharibələrin Peyğəmbərin (s) müharibələri kimi qəbul edildiyini bildirən xüsusi hədislər mövcuddur. Buna görə də, Peyğəmbərin (s) müharibələri necə vəsf olunursa, Əhli-beytin (ə) Müaviyə və Yezidlə olan müharibələri də eyni şəkildə vəsf olunur. İndi isə, bəzi sünni mənbələrində gələn bu hədisə işarə edirik:

“Əl-Müstədrək” əsərində Əbu Hüreyrədən nəql olunur ki, Peyğəmbər (s) Əli, Həsən, Hüseyn və Fatiməyə baxaraq belə buyurmuşdur: “Mən sizinlə müharibə edənlərlə müharibədəyəm və sizinlə sülh edənlərlə sülhdəyəm.” Hədisin altında bu hədisin həsən olduğu qeyd olunmuşdur. Həmçinin, Zeyd ibn Ərqəmdən də bu hədis nəql olunmuşdur.

İbn Hibban “Səhih” əsərində Zeyd ibn Ərqəmdən nəql etmişdir ki, Peyğəmbər (s) Fatimə, Həsən və Hüseynə belə buyurmuşdur: “Mən sizinlə döyüşənlərlə döyüşdəyəm və sizinlə sülh edənlərlə sülhdəyəm.”

Əhməd Hənbəl də bu hədisi nəql etmişdir.

İbn Teymiyyə imam Əlinin (ə) müharibələrini hakimiyyət arzusu kimi qələmə vermişdir. Halbuki, imam Əlinin (ə) özü və müharibələri haqqında çoxsaylı hədislər mövcuddur. Məsələn, Səhih Buxari və digər sünni və şiə mənbələrində nəql olunmuşdur ki, Xeybər müharibəsində müsəlman ordusunun komandirləri ardıcıl məğlubiyyətə uğradıqdan sonra, Peyğəmbər (s) belə buyurmuşdur: “Sabah bayrağı elə bir şəxsə verəcəyəm ki, Allah və Rəsulu onu sevir və o, müharibədə qalib gələcək.” Ertəsi gün, Peyğəmbər (s) bayrağı Əliyə (ə) verdi və o, müharibəyə gedərək Allahın köməyi ilə qalib gəldi.

Görəsən, Allah və Rəsulunun sevdiyi bir şəxs necə zalım və firon ola bilər?