Sual: “Axund” və “ruhani” sözlərinin mənası nədir?
Sual: “Axund” və “ruhani” sözlərinin mənası nədir?
Cavab: “Axund və ruhani” (həmçinin, ilahiyyatçı və din xadimi) kimi sözlər mədrəsə və Dini Elmi Hövzələrdə təhsil almış din alimlərinə və dini rəhbərlərə, bəzən isə təhsilini başa vurmamış və hələ təhsil almaqda olan mədrəsə tələbələrinə deyilir.
Axund sözünün terminoloji mənası
“Axund” sözü fars sözü olub “müəllim”, “dini alim”, “vaiz” və “dini rəhbər” mənasına gəlməkdədir. [1]
Dilçilər arasında “axund” sözünün tarixçəsi haqqında fikir ayrılığı mövcuddur. Bu sözün ilk dəfə Teymurilər dönəmində ehtiram əlaməti olaraq din alimlərinə deyildiyi bildirilir. Səfəvilər zamanında da bu sözün müqəddəsliyi qorunub saxlanılmış və həmin söz böyük elm sahibi olan şəxslər haqqında işlənmişdir. Qacarlar dövründə bu sözün mənası daha da genişləndi və din xadimləri ilə yanaşı, məktəb müəllimlərinə də şamil oldu. “Axund” sözü Qacarlar zamanında, o dönəmin alimləri arasında xüsusi yerə sahib idi. Misal olaraq, Qacarlar dövrünün sonlarında yaşamış ən məşhur fəqih olan Mühəqqiq Xorasani "Axund" adlanırdı. Hazırda isə bu söz, adətən, “din alimi” və “dini rəhbər” mənasında işlənir.[2]
Ruhani sözünün terminoloji mənası
“Ruhani” sözü dini elmlər üzrə təhsil alan, bu sahənin müəllim və təhqiqatçılarına verilən ümumi addır. Bu sözün leksik mənası (axund sözündə olduğu kimi) “din alimi” və “dini rəhbər” deməkdir.[3]
Beləliklə, ruhanilər dini mədrəsələrdə təhsil, tədris, təhziblə (nəfsin saflaşdırılması) məşğul olan, ruhanilik libası aldıqdan sonra isə dini təbliğ və cəmiyyətin islahına çalışan şəxslərə deyilir. Əlbəttə, İslamı tanıyıb ona əməl etmək və başqalarına da təbliğ etmək hər bir müsəlmanın üzərinə düşən vəzifədir, ancaq xüsusi ilə müasir məsələlər qarşısında dində tədqiqatlar aparıb ixtisaslı olmaq və mütəxəssiscəsinə nəzəriyyələr irəli sürmək din alimlərinin və ruhanilərin öhdəsindədir.[4]
Dipnotlar: