Müsəlmanlar həmişə qəbirlərin üzərində bina inşa ediblər?

Sual:

Cavab:

Müsəlmanlar uzun illər boyunca - vəhhabilər iki müqəddəs məkanın (Məkkə və Mədinə) idarəsini ələ keçirənə qədər - peyğəmbərlərin, ilahi övliyaların və onların yaxınlarının türbələrini təmir və bərpa etmiş, həmçinin qəbirlərin üzərində günbəz və örtüklər inşa etmişdir.

Bu məsələyə dair bir neçə tarixi mənbəni təqdim edirik:

1. Məsudi öz kitabında Bəqi qəbiristanlığında imamların (ə) məzarlarını belə təsvir edir:

"Qəbirin üzərində bir daş var ki, üzərinədə də belə yazılmışdır:

Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə! Həmd olsun Allaha ki, ümmətləri məhv edir və ölüləri dirildir.

Bu, dünya xanımlarının xanımı, Peyğəmbərin (s) qızı Fatimənin (s.ə) qəbridir.

Bu, Həsən ibn Əli ibn Əbi Talibin qəbridir.

Bu, Əli ibn Hüseyn ibn Əli ibn Əbi Talibin qəbridir.

Bu, Məhəmməd ibn Əlinin qəbridir.

Bu, Cəfər ibn Məhəmmədin qəbridir."

Məsudi IV əsrin tarixçilərindəndir. Təəssübkeş sələfilər bu əsri və ondan əvvəlki əsrləri İslam tarixinin ən yaxşı dövrləri kimi qəbul edir və o dövrdə müsəlmanlar arasında yayılmış əməlləri şəriətə uyğun hesab edirlər.

Təəssüf ki, Məsudinin bəhs etdiyi bu böyük daş, vəhhabilərin hakimiyyəti nəticəsində torpaq altında itib-batmışdır.

2-İbn Cübeyr (VI əsrin məşhur səyyahı) Misir, Məkkə, Mədinə, İraq və Şamda peyğəmbərlərin, saleh insanların və Əhli-Beyt imamlarının məzarlarını görmüş və səfərnaməsində hər birinin xüsusiyyətlərini ətraflı şəkildə təsvir etmişdir.

Onun məşhur səfərnaməsində qeyd etdiklərindən bu nəticəyə gəlmək olur:

İmamların, övliyaların və şəhidlərin məzarları üzərində böyük binaların tikilməsi tarixi səhabə və tabein dövrünə gedib çıxır. O dövrdə müsəlmanlar dini rəhbərlərə və böyük şəxsiyyətlərə olan sevgi və hörmətlərini ifadə etmək üçün günbəzlər və türbələr inşa etmişlər və səhabə və tabein arasında heç kim bu əməli tövhid prinsiplərinə zidd hesab etməmişdir.

Biz onun (İbni Cubeyrin) İslam abidələri və tikililəri haqqında verdiyi məlumatlardan seçilmiş bir hissəni qeyd edirik.

O deyir:

"Qahirədəki möhtəşəm məqamlardan biri də Rə'sul-Hüseyndir. Həzrətin mübarək başının dəfn olunduğu yer gümüşdən hazırlanmış bir zərih ilə örtülmüşdür və üzərində təsviri mümkün olmayan, ağılın dərk etməkdə aciz qaldığı möhtəşəm bir bina ucaldılmışdır.

Məqamın divarında hind güzgüləri kimi cilalanmış çox şəffaf və parlaq bir daş yerləşir ki, qarşısında duran əşyaların görüntüsünü əks etdirir. Mən Rə'sül-Hüseynin ziyarətçilərini gördüm. Onlar qəribə bir izdihamla qəbirə üz tutub gözlərini ona dikmişdilər və fasiləsiz olaraq zərihin üzərinə parçalar sürtərək təbərrük götürürdülər."

İbn Cübeyr Misirdə 'Qarafə' adlı bir yerdən bəhs etmiş və onu dünyanın möcüzələrindən biri hesab etmişdir. Onun sözlərinə görə, orada çoxlu peyğəmbərlər, peyğəmbərin yaxınları, səhabələr, tabeinlər, alimlər və zahidlər dəfn edilmişdir.

O deyir:

"Saleh peyğəmbərin oğlu və Yəqub ibn İshaqın oğlu Rubil və Fironun xanımı Asiyə də orada dəfn edilmişdir.

Risalət ailəsindən (Məhəmməd peyğəmbərin nəsli) isə Cəfər ibn Məhəmməd əs-Sadiqin (ə) iki övladının məzarları, eləcə də Qasım ibn Məhəmməd ibn Cəfər əs-Sadiqin, onun oğlu Abdullah ibn Qasimin və onun oğlu Yəhya ibn Qasimin qəbirləri oradadır. Həmçinin, Əli ibn Abdullah ibn Qasimin və onun qardaşı Yəhya ibn Abdullahın məzarları da həmin yerdə yerləşir."

İbn Cübeyr səhabə və tabeinlarin məzarlarından, həmçinin İmam Şafeinin türbəsindən, onun məqamının əzəmətindən bəhs edir. O qeyd edir ki, Səlahəddin Əyyubi Şafeinin türbəsində keçirilən mərasimlərin xərclərini ödəyir.

Bundan əlavə, Məkkədə mövcud olan tikililər və qəbirlər üzərində ucaldılmış günbəzlər haqqında danışır ki, onların hamısını sadalamaq uzun çəkər.

Bunlara Peyğəmbərin (s) doğulduğu yer (مولد النبی), Həzrət Zəhranın (s) doğulduğu yer (مولد الزهرا) və Peyğəmbərin (s) gizli ibadət etdiyi Darul-Xeyzəran (دارالخیزران) daxildir.

O, həmçinin Mədinədəki səhabə və tabeinlərın möhtəşəm məkanlarını qeyd edir və bu sırada Abbasın və Həsən ibn Əlinin (ə) məzarlarını qeyd edərək onların hündür tikililərə sahib olduğunu bildirir. Daha sonra onların zərihlərinin xüsusiyyətlərini təsvir edir və s.

3- İbn ən-Nəccar adı ilə tanınmış məşhur müsəlman səyyahı Muhəmməd bin Məhmud (578-643 h.q.), 'Əxbaru Mədinətir-Rəsul' adlı kitabında yazır:

'Bəqi qəbiristanlığının girişində çox qədim və olduqca hündür bir günbəz mövcuddur. Onun iki qapısı var və hər gün onlardan biri ziyarət üçün açılır.

4- İbn Həccac Bağdadi (262-392 h.q.), İraqın böyük şairlərindən biridir. O, bir qəsidəsində Əmirəl-möminin Əliyə (ə) təriflər yağdırmış və bu qəsidəni Həzrətin hərəminin içində, bir məclisdə oxumuşdur. Qəsidənin başlanğıncında deyir:

یا صاحب القبّة البیضاء فی النجف       من زار قبرك و استشفی لدیك شُفِی

"Ey Nəcəfdəki ağ, işıqlı günbəzin sahibi!

Qəbrini ziyarət edib səndən şəfa diləyən hər kəs şəfa tapar."

Bu beyt onu göstərir ki, hicri təqviminin dördüncü əsrinin sonlarında möminlərin əmiri Əlinin(ə) qəbrinin günbəzi və türbəsi var idi.

Mənbələr

1. Məsudi, "Murucus zihəb", cild-2, səh-288

2. İbni Cubeyrin səfərnaməsi.