"Həqiqətən biz Allahınıq və həqiqətən Ona tərəf qayıdacağıq" ayəsinin təfsiri

Sual: "Həqiqətən biz Allahınıq və həqiqətən Ona tərəf qayıdacağıq" ayəsi nəyi ifadə edir və təfsiri nədir?

Cavab:

إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ

"Həqiqətən biz Allahınıq və həqiqətən Ona tərəf qayıdacağıq" ayəsi səbirli insanların xüsusiyyətlərindən  birini ifadə edir. Yəni, səbrli insanlar müsibət və bəla zamanı “Biz Allahınıq və ona tərəf qayıdacağıq” deyərək səbr edərlər.

Surə:	Bəqərə
Ayənin nömrəsi:	156
Cüz:	2
Nazil olma yeri:	Mədinə
Mövzu:	Səbr edənlərin xüsusiyyətləri

إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ

“Biz Allahınıq və ona doğru qayıdacağıq” ayəsini bəla zamanı oxumağa “istirca” deyirlər. Bir çox hədislərdə müsibət zamanı bu ayəni oxumaq tövsiyə edilir.

“Biz Allahdanıq…” ayəsi Bəqərə surəsinin 156-cı ayəsidir. Təfsir alimləri ayənin əvvəlində gələn  “إِنَّا لِلَّهِ" (Biz Allahdanıq) ifadəsini bəndələrin bəndəçiliyini və  Allahın malikiyyətini (sahib olduğunu) göstərən, habelə ayənin ikinci hissəsi olan وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ “Və həqiqətən Ona doğru qayıdacağıq” ifadəsini isə qiyamət və bu dünyanın fani olması kimi şərh ediblər. Həmçinin bu iki ifadənin bir yerdə olmasını, müsibətlər qarşısında səbir ilə təslim məqamına çatmaq olduğunun göstəricisi kimi qəbul ediblər.

Ayənin tam mətni belədir:

الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ

“O kəslərə ki, onlara hər hansı bir müsibət gəldikdə «həqiqətən biz Allahınıq (bizim yaradılışımız, qorunmağımız, işlərimizin idarə edilməsi və yox edilməyimiz Onun əlində olduğu üçün Onun həqiqi malı, mülküyük) və həqiqətən Ona tərəf qayıdacağıq» deyərlər.” (Bəqərə surəsi, 156-cı ayə)

Səbir edənlər üçün tövsiyə

Bəqərə surəsinin 156-cı ayəsi səbir edənlər haqqındadır. Beləki, müsibətə düçar olmuş şəxslərə hər şeyin Allahdan olduğunu demək, həmin şəxsə aramlıq bəxş edir. İmam Əli (ə) bu ayənin təfsiri barəsində buyurur ki, “إِنَّا لِلّهِ” (Həqiqətəndə, biz Allahdanıq) dedikdə, Allahın malikiyyətini (hər şeyə sahib olmasını) etiraf edirik və “وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ” (və həqiqətən Ona tərəf qayıdacağıq) dedikdə isə, əbədi olmadığımızı və bir gün öləcəyimizi dilə gətiririk.

Bu ayə göstərir ki, müsibət və bəla qarşısında yalnız Allaha təslim olmaq lazımdır və Allahın bu tövsiyəsinin hikməti odur ki, mömin müsibət zamanı zillətə, ümidsizliyə və zəifliyə düşməməli, habelə maddi tərəfi mənəvi məqamına üstün gəlməməlidir.

Hədislərdə qeyd edilir ki, hər kəs bir müsibətə düçar olsa və bu ayəni oxusa, böyük savab qazanar. Peyğəmbərdən (s) nəql olunur ki, dörd xüsusiyyət insanı Allahın nuruna qərq edər:

·       “La ilahə illəllah” demək

·       Günah etdikdə istiğfar etmək

·       Nemət əldə etdikdə və ya xeyir iş gördükdə şükür etmək

·       Müsibətə düçar olduqda, “…إِنَّا لِلّهِ” (Həqiqətən biz Allahdanıq…) ayəsini oxumaq.

İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Hər kimə müsibət zamanı bu ayəni oxumaq ona ilham olunsa, cənnət ona vacib olar.”

Allahın mülk sahibi olması

Peyğəmbər (s) belə buyurur: “Müsibətə düçar olan şəxs, müsibətini xatırlayıb “İnna lillah…” desə, hərçənd müsibətdən çox vaxt keçmiş olsa belə, Allah ona müsibət günündəki kimi savab yazar.”

Təfsir alimləri, “İnna lillah və inna iləyhi raciun” ayəsini belə izah edirlər ki, insanın varlığı Allah üçündür. Allah müstəqil varlıqdır, ancaq insan Ona bağlıdır.

“İnna lillah” demək, ayənin həqiqi mənasına diqqət və iman etməkdir. Ayənin həqiq mənası isə budur: İnsan Allahın quludur.

Təfsir aləimləri “İnna lillah” ayəsi haqqında belə izah verirlər ki, həqiqi mülk sahibi yalnız Allahdır və heç bir insan bu sahiblikdə Allaha şərik ola bilməz. İnsanın özünə və malına olan sahibliyi də əslində zahiri və məcazi anlamdadır. Əgər insan bunu dərk etsə, müsibət zamanı səbirsizlik etməz. Çünki, belə bir insan əslində heç nəyi itirmədiyini və heç nəyin sahibi olmadığını dərk edir. İmanlı şəxs hər şeyi Allahdan bilir və heç vaxt bədbəxtliklər qarşısında özünü itirmir.

Allaha qayıdış

Ayədə gələn “Və inna iləyhi raciun” ifadəsi Qiyamət günü ilə əlaqələndirilir. Bu da insanların hesab, mükafat və cəza üçün Allaha doğru hərəkət etməsi deməkdir. Təfsir alimləri bəyan edirlər ki, “İnna lillah və inna iləyhi raciun” ayəsi bizim bir gün Allahla bir olduğumuzu, ancaq ondan ayrıldığımızı və yenidən Allahın bir hissəsi olacağımızı bildirmir. Onlar bu izahı yanlış hesab edirlər. Çünki Allah bəsitdir və onda heç bir tərkib yoxdur və hissələrə malik olmaq Allah üçün bir nöqsandır.

Bu ayə, sadəcə hər kəsin Allaha qayıdacağını və buranın əbədi məkan olmadığını bildirir. Nemətlərin azalması və ya çoxalması, hamısı keçicidir. Bütün bunlar, kamillik mərhələlərini keçmək və qurtuluşa çatmaq üçün bir vasitədir.