İmam Əlinin (ə) sükut etməsinin səbəbi

Sual: Nə üçün imam Əli (ə) həzrət Peyğəmbərin (s) vəfatının ilk illərində kənara çəkildi? İmamın (ə) mövcud vəziyyət qarşısında sükut etməsi İslamın xeyrinə idi, yoxsa mübarizəyə qalxması?

Cavab: Həzrət Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra imam Əlinin (ə) evdə oturmasının səbəbi İslamın və İslam ümməti arasında vəhdətin qorunması olmuşdur. İslam ümməti həzrət Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra çox sarsıntı keçirmiş və cahiliyyət dövrünün bəzi adətləri cəmiyyətdə yenidən canlanmışdı. Əbu-Sufyan və Abbas ibn Əbdül-Müttəlib kimi şəxslər, imam Əlini (ə) xəlifə ilə münaqişəyə çəkmək məqsədilə, o Həzrətə (ə) beyət etməyi təklif etmişdilər. Həzrət Əli (ə) qiyam üçün kifayət qədər dəstəkçisi olmadığını nəzərə alıb, həm də İslam ümmətində parçalanmağa mane olmaq üçün sükut etməyi və kənara çəkilməyi seçdi.

Müsəlmanların vəhdətinin zəruriliyi

Tarixçilərin əksəriyyəti bu düşüncədədirlər ki, həzrət Muhəmmədin (s) vəfatı zamanı İslam hələ insanların çoxunun səmimi qəlblə qəbul etmədiyi yeni bir din olduğundan, vəhdətə və birliyə çox ehtiyac duyulurdu. Belə ki, bəzi tarixçilər bildirirlər ki, həzrət Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra bir çox ərəblər cahiliyyət dövrünün adətlərinə qayıtmağa başlamış və cəmiyyətdəki münafiqlər üzə çıxmışdı.

Münafiqlərin vəhdəti pozma cəhdləri

İslam ümmətinin birliyini dağıtmağın ən yaxşı yolu – imam Əli (ə) ilə hökumət başçıları arasında münaqişə yaratmaq idi. Buna görə də, Əbu-Sufyan Peyğəmbərin (s) əmisi Abbası razı salaraq Bəni-Haşimdən olan bir qrup şəxslə birlikdə imam Əlinin (ə) yanına gəldi və o Həzrətə (ə) beyət etməyi təklif etdi. Əbu-Sufyan həzrət Əlinin (ə) emosiyalarını təhrik etmək üçün belə dedi: “Ey Əbəl-Həsən, sənə beyət etməyimizə icazə ver! Biz nə vaxtdan bəri rəzil Bəni-Teym qəbiləsinə (Əbu-Bəkrin qəbiləsinə) tabe olmuşuq?!”

İmam Əli (ə) bu təklifin cavabında buyurdu: “Siz yaxşı bilirsiniz ki, mən xəlifə olmağa hamıdan daha layiqəm. Allaha and olsun ki, müsəlmanların vəziyyəti düzələnə qədər və yalnız mənə zülm edildiyi vaxtadək sükut edəcəyəm”. Şübhə yoxdur ki, əgər həzrət Əli (ə) mövcud şəraiti qiyam üçün münasib görsəydi, qiyam edərdi və bu halda daha başqalarının təklifinə ehtiyac olmazdı.

Həzrət Əlinin (ə) sükut etməsinin digər bir səbəbi də qiyam edəcək qədər kafi dəstəkçisinin olmaması idi. Çünki hər qiyamın nəticəyə çatmasına, onun xalq tərəfindən dəstəklənməsinə və beləcə qiyam üçün uyğun şəraitin hazır olmasına bağlıdır. Həzrət Əli (ə) bu barədə belə buyurub: “Mən (ətrafıma) baxdım və gördüm ki, ailəmdən başqa heç bir yardımçım yoxdur, onların isə ölümünə razı olmadım”.

Həzrət Əlinin (ə) kənarda qaldığı dövrdə imamlığı

İmam Əli (ə) üç xəlifənin 25 illik xilafəti dövründə İslam ümmətinin hidayəti üçün əlindən gələni etmişdir. Müasir tarixçilərdən Cəfər Şəhidinin sözü ilə desək, ümmət həzrət Əlinin (ə) hidayətinə ehtiyac duyduqda, İmam (ə) onları hidayət edir, problemlər yarandıqda onları həll edir, yanlış hökm verildikdə onu düzəldir və xilafəti ondan əvvəl mənimsəyənlərə yol göstərməkdən çəkinmirdi.