Vəhabilərin baxışında qəbirlərin ziyarəti

Sual: Vəhhabilər qəbir ziyarəti haqqında hansı etiqada sahibdirlər?

Cavab: Vəhhabi firqəsini ortaya çıxaranlar qəbir ziyarəti haqqında ziddiyyətli fikirlər səsləndiriblər. Onlar qəbir ziyarətini caiz hesab etsələr də, əməldə buna mane olurlar. Həmçinin, qəbir ziyarəti üçün səfəri haram və şirkə səbəb hesab edirlər və hətta bu mövzuda İslam Peyğəmbərinin (s) hədisinə istinad edirlər.

Qəbir ziyarətinin hökmü:

İbn Teymiyyə deyir ki, qəbir ziyarəti və ya şəri ziyart vasitəsiylə Allaha yaxınlaşmaq istəyən şəxs üçün belə bir ziyarətin maneəsi yoxdur.

Məhəmməd ibn Əbdülvəhhab deyir ki, Mədinəyə səfər edən şəxs Məscidün-Nəbini niyyət etməlidir və məscidə çatdıqdan sonra kişilər Peyğəmbərin (s) qəbrini ziyarət edə bilərlər, lakin qadınların ziyarət etməyə haqqı yoxdur.

Vəhhabilər deyirlər ki, kişilər üçün ziyarət əsasən caizdir, lakin hədislərə görə qadınlar üçün məkruhdur.

Eyni zamanda, qəbrə toxunmaq, ona əl çəkmək, yanında namaz qılmaq və ona nəzir etmək kimi əməllərin müsəlmanların dinindən olmadığını, əksinə, çirkin bir bidət olduğunu və şirk səbəblərindən biri olduğunu düşünürlər.

Vəhhabilərin qəbir ziyarəti ilə bağlı sərgilədikləri davranışlar

Vahabilər qəbir ziyarətini caiz hesab etsələr də, əməldə buna mane olurlar.  Muhəmməd ibn Əbdülvəhhab fəaliyyətinin əvvəlində övliyaların və peyğəmbərlərin qəbirlərinin müsəlmanlar tərəfindən ziyarət edildiyini bəhanə edərək, müsəlmanları qətlə yetirdi və öz əqidəsinə uyğun olaraq müsəlmanlara qarşı hökmlər verdi və onları qəbir ibadətində ittiham edərək qanlarını, mallarını və namuslarını halal elan etdi.

Muhəmməd ibn Əbdülvəhhab bu davranışı müsəlmanların qəzəbinə tuş gəlir. O isə, özünü müdafiə edərək bütün bunların ona atılan böhtan olduğunu iddia edir. O, özünü müdafiə edərək belə deyir: “Mənim salehlərə təvəssül edənləri təkfir etdiyimi və əgər gücüm olsaydı, Peyğəmbərin (s) qərbi üstündə ucaldılan qübbəsini dağıdacağımı və Kəbənin qızıl navalçasını götürəcəyimi və onun yerinə taxta navalça düzəldəcəyimi və Peyğəmbərin (s) qəbrini və valideynlərin qəbrini ziyarət etməyi haram edəcəyimi iddia etmək, mənə atılan böhtandır.”

Ziyarətə səfərin haram olması

Vəhhabilərin ziyarət məqsədiylə səfərə çıxmaq haqqında fikirləri onların ziyarətə ümumiyyətlə razı olmadıqlarını ortaya qoyur. Çünki, onlar heç bir məntiqli səbəb olmadan ziyarət məqsədiylə səfərə çıxmağı haram və bidət hesab edir və onu şirk sayırlar. Vəhhabilər səfərin haram olduğunu iddia edərək, müsəlmanların bu məsələdə həmfikir olduqlarını söyləyirlər. Onlar alimlərin də bu məsələdə həmfikir olduqlarını və heç kimin qəbir ziyarəti üçün səfər etməməli olduğunu iddia edirlər.

Vəhhabilər Peyğəmbərdən (s) nəql olunan “Səfərə yalnız üç məscidi niyyət edərək çıxmaq olar: Məscidül-Haram, mənim məscidim və Məscidül-Əqsa” hədisinə əsaslanaraq ziyarət məqsədiylə səfər etməyi haram hesab edirlər və hətta bu hökmə heç bir məzhəb imamının qarşı çıxmadığını iddia edirlər. Səhabələr də “Səfər etməyin” hədisindən səfərin qadağan olunduğu nəticəsini çıxarıblar. Vəhhabilər iddia edirlər ki, alimlərin əksəriyyəti üç məsciddən başqa yerlərə səfəri caiz hesab etməyərək, Sübki, Əbu Hamid Qəzali, Əbu Muhəmməd Müqəddəsi və başqaları kimi bəzi müasir alimləri bidətçi hesab edirlər və onların bu hökmünü hədislərə zidd və icmanın pozulması kimi qəbul edirlər.

Qeyd etmək lazımdır ki, əgər qəbir ziyarəti caizdirsə, heç bir səbəb ziyarət məqsədiylə səfər etməyi qadağan edə və onu bidət və haram edə bilməz. Buna görə də, əgər ziyarətin özü bidət və haram deyilsə, habelə İbn Teymiyyə və Muhəmməd ibn Əbdülvəhhabın etiqadına əsasən də heç bir şəri maneə yoxdursa, o zaman heç bir haramlıq və bidət şübhəsi olmayan səfər, ziyarət niyyətiylə haram və qeyri-şəri bir işə çevrilə bilməz. Buna görə də, onlar ziyarətin özünü problemli bildikləri üçün, ziyarət məqsədiylə səfər etməyi haram və bidət hesab edirlər.

Bundan əlavə, əgər vəhhabilərin etiqadına əsasən ziyarət etmək səfərə çıxmadan caizdirsə, o zaman ziyarət yalnız həmin şəhərində yaşayanlar üçün mümkündür. Halbuki, vəhhabilərin məntiqinə görə, digər şəhərlərdən heç kim ziyarət haqqına sahib deyildir və hər bir şəxs ticarət və turizm kimi dünyəvi məqsədlərlə həmin şəhərə səyahət edərsə və dünyəvi işləri yerinə yetirərkən övliyaların qəbrini ziyarət etmək istəyərsə, o zaman bu onun üçün caiz olacaqdır. Bu necə qəbul edilə bilər ki, şəri cəhətdən caiz olan ziyarət üçün səfər niyyəti etmək haram və bidət, ancaq dünyəvi məqsədlər üçün səfər etmək caiz hesab edilir?! Hətta daha da maraqlısı budur ki, əgər kimsə ziyarət şəhərində yaşayırsa, vəhhabilərin bu qaydasına görə, ziyarət niyyəti ilə evindən çıxmamalıdır, çünki ziyarət üçün qısa məsafəni belə qət etmək haram və qeyri-şəri sayılır. Vəhhabilərin bu əsasına görə, Mədinə sakinləri İslam Peyğəmbərinin (s) qəbrini ziyarət etmək niyyəti ilə çıxmaq haqqına malik deyillər, yalnız təsadüfən başqa bir iş üçün müqəddəs qəbrin yanından keçərsə, o zaman ziyarət edə bilərlər.

Vəhhabilikdə ziyarətin qeyri-müəyyənliyi

Vəhhabilərin ziyarət anlayışı çox qeyri-müəyyəndir və əslində onların caiz hesab etdikləri ziyarət, ziyarət deyil. Çünki onlar deyirlər ki, ziyarət əsasən caizdir, lakin qəbirə toxunmaq, dua etmək, təbərrük və bu kimi əməllər qəbir yanında bidət və şirkdir. Buna görə də, onların caiz hesab etdikləri ziyarət mümkün deyil. Onlar hətta qəbirə tərəf durmağı da caiz hesab etmirlər. Onlar bu iddialarını sübut etmək üçün deyirlər ki, Ənəs ibn Malik Peyğəmbərə (s) salam verdikdən sonra qəbirin divarına arxasını söykəyib dua etdi.

Onlar bu hədisdən qəbiri ziyarət məqsədiylə səfər etməyin haram olduğunu sübut etmək üçün çox cahilcəsinə istifadə ediblər, yəni deyiblər ki, əgər qəbir ziyarəti niyyətiylə səfər etmək caiz olsaydı, Ənəs ibn Malik qəbirə arxasını çevirib dua etməzdi.

Halbuki qəbirə arxasını çevirməyin səfərlə heç bir əlaqəsi yoxdur. Vəhhabilərin etiqadına baxsaq, çox güman ki, yalnız qəbir sahibinə salam vermək caiz ola bilər. Lakin bu məsələ də hələ vəhhabilər tərəfindən açıq şəkildə təsdiqlənməyib.

---