Xanım Məryəmin (ə) nümunə olması: Redaktələr arasındakı fərq

    Viki Cavab saytından
    (Yeni səhifə yaradıldı)
     
    Redaktənin izahı yoxdur
    Sətir 1: Sətir 1:
    = Xanım Məryəmin (ə) nümunə olması =
    = '''''Sual''': “Xanım Məryəm (s) həzrət İsaya (ə) necə hamilə qaldı? Bu iş mələk ilə evlənmək, yoxsa mələyin ruhu üfürməsi ilə baş verdi?”.'' =
    Sual'': "'' ''Xanım'' ''Məryəm (ə) hansı cəhətdən qadınlar və qızlar üçün nümunə sayılır?"''
    '''''Cavab:''''' Quran ayələrinə əsasən, xanım Məryəmin (ə) hamilə qalması, ümumi insanların hamiləliyindən fərqli şəkildə idi. Quran xanım Məryəmin (s) hamilələliyini “üfürdük” sözü ilə qeyd edir və həzrət İsanın (ə) yaradılışını da həzrət Adəmin (ə) xilqəti kimi möcüzə ilə baş verdiyini vurğulayır. Habelə, hədislərdə də xanım Məryəmin (ə) hamiləliyinin cinsi əlaqə ilə deyil, Cəbrayılın həzrət İsanın (ə) ruhunu ona üfürməsilə baş verdiyi açıq şəkildə qeyd olunmuşdur.


    Cavab: Xanım Məryəm (ə) Quranda bütün möminlər üçün bir nümunə olaraq təqdim edilmişdir. Quranda adı çəkilən yeganə qadın xanım Məryəmdir (ə). İffətlilik, düz danışmaq, itaətkar bəndə olmaq, Allah tərəfindən paklanmış və seçilmiş qadın, Allahın ayələrini təsdiq edən, Quranın da işarə etdiyi bu kimi xüsusiyyətlər xanım Məryəmin (ə) fərdi və səciyyəvi keyfiyyətlərindən sayılır və onu bütün qadınlar üçün bir örnək olmasına səbəb olmuşdur.
    Xanım Məryəmin (ə) hamiləliyi Cəbrayıl vasitəsilə ona müjdə verilmiş və xanım Məryəm (ə) buna təəccüb etdikdən sonra, Allah üçün bu işin çox asan olduğu cavabını almışdır.


    '''Xanım Məryəmin (ə) fərdi keyfiyyətləri'''
    = Cəbrayılın xanım Məryəmə (ə) görünməsi =
    Xanım Məryəm (ə) Beytul-Müqəddəsdə ibadət üçün bir yer seçir.<ref>Əllamə Təbatəbai, “Əl-Mizan” təfsiri, 2000, cild 14, səh. 35.</ref>  Allah bir şəxsi Məryəmin (ə) yanına göndərdi ki, Quran onu “ruh” adlandırır :


    “Təhrim” surəsinin 11-ci və 12-ci ayələrində xanım Məryəm (ə) bütün möminlərə bir nümunə olaraq təqdim edilmişdir. İrfani mətnlərdə xanım Məryəmin (ə) Allahın dostlarından (övliya) və xüsusi vilayətə sahib bir şəxs olması qeyd edilmişdir.<ref>Xoşhal Dəstcerdi, Tahirə və Zeynəb Rzapur, "Dördüncü əsrdən doqquzuncu ərsrə qədər fars irfan mətnlərində xanım Məryəmin (ə) məqamları", İrfan mütaliələri, 12-ci nömrə, 1389, səh. 68-97</ref>
    '''فَاتَّخَذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَیْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیًّ'''


    Quran onun üçün seçilmək, paklıq və mələklərlə söhbət etmək (“Ali-İmran” surəsi, ayə 42-45) kimi dəyərli məqamları qeyd edir.<ref>Mehdi Mehrizi, “Hədis tədqiqatı”, c. 1, səh. 274</ref> İslam terminologiyasında peyğəmbər olmayan, amma xanım Məryəm (ə) kimi Allahın onlarla danışdığı şəxslərə "muhəddəs" deyilir.<ref>Mürtəza Mütəhhəri, “Əsərlər toplusu”, c. 4, səh. 296</ref> Düzdür ki, Quran xanım Məryəmə (ə) peyğəmbər demir, amma onun üçün mözücələr, qeyri-adi işlər və ilhamlar sadalayır.<ref>Mürtəza Mütəhhəri, “Nübuvvət”, c. 1, səh. 179</ref>
    '''''“Beləliklə, onların qarşısında özü üçün (xəlvət bir yer düzəldərək Allaha ibadətlə məşğul olmaq məqsədi ilə) bir pərdə çəkdi. Bu halda Biz Öz ruhumuzu onun yanına göndərdik və o, onun üçün kamil bir insan surətinə düşdü.”''''' <ref>“Məryəm” surəsi, ayə 17</ref>


    = İffət və paklığı =
    Təfsir alimlərinin əksəriyyəti bu ruhun Cəbrayıl olduğu qənaətindədir.<ref>Məkarim Şirazi, “Nümunə” təfsiri, 1995, cild 13, səh. 36</ref> Məryəm (ə) həmin şəxsi görən kimi qorxuya düşdü və belə buyurdu :
    Allah Quranda iki ayədə xanım Məryəmin (ə) iffət və paklığını xüsusi vurğulayır :


    وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا
    '''قَالَتْ إِنِّی أَعُوذُ بِالرَّحْمَن مِنکَ إِن کُنتَ تَقِیًّ'''


    “Habelə öz namusunu (iffətini) qoruyan İmran qızı Məryəmi də (məsəl çəkdi)”. (“Təhrim” surəsi, ayə 12)
    '''''“Məryəm dedi: Əgər təqvalısansa, mən səndən Rəhman olan Allaha pənah aparıram.”'''''.<ref>“Məryəm” surəsi, ayə 18.</ref>


    وَالَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا
    Cəbrayıl özünün Allahın elçisi olduğunu qeyd edib dedi :


    “Və öz iffətini qorumuş o qadını (Məryəmi də yada sal)”. (”Ənbiya” surəsi, ayə 91)
    '''قَالَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولُ رَبِّکِ لِأَهَبَ لَکِ غُلَامًا زَکِیًّ'''


    Bu ayədə xanım Məryəmin (ə) məqamına, əzəmətinə və oğlu həzrət Məsihə (ə) işarə olunur.<ref>Məkarim Şirazi, ” Nümunə təfsirindən seçmələr”, c. 3, səh. 187</ref> Quranda iki yerdə xanım Məryəmin (ə) dilindən nəql olunur ki, "mənə heç bir bəşər əli toxunmamışdır" (”Məryəm” surəsi, ayə 20 və ” Ali-İmran” surəsi, ayə 47). Ariflərin fikrincə, xanım Məryəmin (ə) kəramətləri onun şəhvət, qəzəb, nəfsinə qələbə çalması və sədaqətinin nəticəsi idi.<ref>Xoşhal Dəstcerdi, Tahirə və Zeynəb Rzapur, "Dördüncü əsrdən doqquzuncu ərsrə qədər fars irfan mətnlərində Xanım Məryəmin (ə) məqamları", İrfan mütaliələri, 12-ci nömrə, 1389, səh. 68-97</ref>
    '''''“Dedi: “Mən sadəcə sənin Rəbbinin sənə pak bir oğlan bağışlamaq üçün (göndərdiyi) elçisiyəm.”'''''<ref>“Məryəm” surəsi, ayə 19.</ref>


    = Sədaqəti =
    Başqa bir ayədə isə xanım Məryəmin (ə) həmin övladının adı da qeyd olunur :  
    Xanım Məryəmin (ə) ən bariz xüsusiyyətlərindən biri onun sədaqətidir. Quran onu "Siddiqə" deyərək tanıtdırır:


    وَأُمُّهُ صِدِّيقَةٌ
    '''یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ وَجِیهًا فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ'''


    “Onun (İsanın) anası çox doğruçu və əməli düz bir qadın olub...”( “Maidə” surəsi, ayə 75)
    '''''“Ey Məryəm, həqiqətən, Allah sənə Öz tərəfindən, adı Məryəm oğlu İsa Məsih olan bir kəlmə ilə müjdə verir ki, o, dünya və axirətdə cəlal və ehtiram sahibi və (Allah dərgahına) yaxınlardandır.”'''''<ref>“Ali-İmran” surəsi, ayə 45.</ref>


    ” Siddiqə” ərəb dilində mübaliğəni ifadə edən fel formasıdır və ”çox düz danışan şəxs”ə deyilir. Bəzi alimlər isə bu sözü ”haqqı qəbul edən şəxs” kimi tərcümə etmişlər.<ref>Nahid Təyyibi, “Xanım Məryəm (ə) ibadətin simvolu”, Kövsər mədəniyyəti, 1999, 22-ci say</ref>
    Xanım Məryəm (ə) cavabında dedi :


    = Paklığı =
    '''قَالَتْ أَنَّى یَکُونُ لِی غُلَامٌ وَلَمْ یَمْسَسْنِی بَشَرٌ وَلَمْ أَکُ بَغِیًّ'''
    Pak olmaq xanım Məryəmin (ə) xüsusiyyətlərindən sayılır. Allah Quranda buyurur ki, Məryəmi pak yaratdım:


    وَإِذْ قَالَتِ الْمَلاَئِكَةُ يَا مَرْيَمُ إِنَّ اللّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَى نِسَاء الْعَالَمِينَ
    '''''”Dedi: Mənə bir bəşərin toxunmadığı və heç vaxt pis əməl sahibi olmadığım halda mənim necə oğlum ola bilər?”''''' <ref>“Məryəm” surəsi, ayə 20.</ref>


    “Və (yada sal) o zaman(ı) ki, mələklər dedilər: ”Ey Məryəm, həqiqətən, Allah səni seçib, paklaşdırıb və aləmdəki bütün qadınlardan üstün edib.”” (”Ali-İmran” surəsi, 42)
    Mələk isə ona ürək-dirək verib bu işin Allah üçün asan olduğunu qeyd etdi :


    Təfsir alimlərinin fikrincə, bu ayədə işlənən "təthir" sözü ” məsumluq” anlamındadır. Xanım Məryəm (ə) iffətini, paklığını qoruduğu və qeybdə olan ruh ilə danışdığı üçün "musəddiqin" və "qanitin" məqamına çatmışdır.<ref>Məhəmmədhüseyn Təbatəbai, “Əl-Mizan” təfsiri, c. 3, səh. 259.</ref>
    '''قَالَ کَذَلِکِ قَالَ رَبُّکِ هُوَ عَلَیَّ هَیِّنٌ'''


    = İbadəti =
    '''''“Dedi: “Elədir, (lakin) sənin Rəbbin buyurmuşdur: “Bu iş Mənim üçün asandır.”'''''<ref>“Məryəm” surəsi, ayə 21.</ref>
    Allah Quranda Məryəmə (ə) Ona ibadət etmək əmrini verir (”Ali-İmran” surəsi, ayə 43) və onu ” qanitin” kimi tanıdır (”Təhrim” surəsi, ayə 12). ” Qanitin”, həm ”əmrə tabe olan”, həm də ”qunut və ibadət əhli” mənasındadır. Təfsir alimləri "qanitin" sözünü ” həmişə Allaha ibadət edən” kimi izah edirlər. <ref>Məhəmmədhüseyn Təbatəbai, ”Əl-Mizan” təfsiri, c. 3, səh. 259.</ref> Məryəmin (ə) imanı ən ali dərəcədə idi. <ref>Əli Əkbər Qurəşi,  ” Ən gözəl söz” təfsiri, c. 11, səh. 305</ref>


    O, bütün asimani kitablara, ilahi əmrlərə iman gətirmiş və daim Allahın əmrlərinə tabe idi.<ref>Məkarim Şirazi, ” Nümunə” təfsiri, c. 24, səh. 305</ref>
    = Mələyin üfürməsi =
    Quran Məryəmin (s) hamilə qalmağının necəliyi və incəlikləri haqqında məlumat vermir <ref>Məkarim Şirazi, “Nümunə” təfsiri, cild 13, səh. 39.</ref>, sadəcə “üfürdük” deyə qeyd edir :


    '''Əlavə məlumat üçün müraciət edin:'''
    '''وَمَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهِ مِن رُّوحِنَا'''


    “Quran və İncildə xanım Məryəmin siması”, Qədyan Qədyani
    '''''“Habelə, öz namusunu (iffətini) qoruyan İmran qızı Məryəmi də (məsəl çəkdi). Biz ona Öz ruhumuzdan üfürdük (İsa onun bətnində yarandı)...”'''''<ref>“Təhrim” surəsi, ayə 12.</ref>


    “Quranda xanım Məryəmin siması”, Zəhra Cümə Məscidi, “Pazinə” nəşriyyatı, 2015<blockquote>'''İstifadə olunmuş ədəbiyyat'''</blockquote>
    Quranın bu ayələrindən məlum olur ki, həzrət İsanın (ə) xilqəti başqa insanların xilqətindən fərqlənmiş və möcüzə şəkilində baş vermişdir. Qurani-Kərimdə İsanın (ə) yaradılışı Adəmin (ə) yaradılışına bənzədilmişdir:


    '''إِنَّ مَثَلَ عِیسَى عِندَ اللّهِ کَمَثَلِ آدَمَ'''


    '''''“Həqiqətən, Allah yanında İsanın hekayəti, (yaradılışının necəliyi baxımından) Adəmin hekayəti kimidir.”''''' <ref>“Ali-İmran” surəsi, ayə 59.</ref>


    Hər ikisi ataları olmadan dünyaya gəlmişdirlər. <ref>Məkarim Şirazi, “Nümunə” təfsiri, cild 2, səh. 576.</ref> Bu möcüzədə Məryəm (ə) heç bir cinsi əlaqə olmadan bir ana kimi öz rolunu ifa etmişdir. <ref>Cəfəri, Yəqub, “Kövsər” təfsiri, cild 3, səh. 44.​</ref>
    Hədsilər də xanım Məryəmin (ə) yalnız ruhun üfürülməsi ilə hamilə qaldığını açıq şəkildə qeyd edir. Misal olaraq, həzrət İmam Baqirdən (ə) nəql edilən hədislərin birində Cəbrayılın ruhu Məryəmə üfürməsi deyilir. <ref>Təbərsi, Fəzl ibn Həsən, “Məcməul-bəyan fi təfsiril-Quran”, 1993​, cild 6, səh. 789.</ref>
    Ayətullah Məkarim Şirazi özünün “Nümənə təfsiri” kitabında qeyd edir ki, Quranda həzrət İsanın (ə) barəsində “yaradır” (xəlq edir), həzrət Yəhyanın yaradılışı (ə) haqqında isə “edir” sözü işlədilir :
    '''قَالَ رَبِّ أَنَّىَ یَکُونُ لِی غُلاَمٌ وَقَدْ بَلَغَنِیَ الْکِبَرُ وَامْرَأَتِی عَاقِرٌ قَالَ کَذَلِکَ اللّهُ یَفْعَلُ مَا یَشَاء'''
    '''''“(Zəkəriyya) dedi: “Ey Rəbbim, qocalığın (gəlib) mənə çatdığı və zövcəmin qısır olduğu halda mənim necə oğlum ola bilər?!” Dedi: “Elədir, (amma) Allah istədiyini edir. ”'''''<ref>“Ali-İmran” surəsi, ayə 40.</ref>
    Bu təfsir alimin ehtimalına əsasən, bu fərqlilik, iki peyğəmbərin yaradılışında olan fərqiliyə görədir. Beləki, birinin yaradılışı adi şəkildə, o birinin yaradılışı isə möcüzəvi şəkildə baş vermişdir. <ref>Məkarim Şirazi, “Nümunə” təfsiri, cild 2, səh. 552.</ref>
    '''Dipnotlar:'''
    [[Kateqoriya:Tarix]]
    [[Kateqoriya:Tarix]]
    [[Kateqoriya:İslam dünyasının qadınları]]
    [[Kateqoriya:İslam dünyasının qadınları]]

    10:23, 23 noyabr 2024 versiyası

    Sual: “Xanım Məryəm (s) həzrət İsaya (ə) necə hamilə qaldı? Bu iş mələk ilə evlənmək, yoxsa mələyin ruhu üfürməsi ilə baş verdi?”.

    Cavab: Quran ayələrinə əsasən, xanım Məryəmin (ə) hamilə qalması, ümumi insanların hamiləliyindən fərqli şəkildə idi. Quran xanım Məryəmin (s) hamilələliyini “üfürdük” sözü ilə qeyd edir və həzrət İsanın (ə) yaradılışını da həzrət Adəmin (ə) xilqəti kimi möcüzə ilə baş verdiyini vurğulayır. Habelə, hədislərdə də xanım Məryəmin (ə) hamiləliyinin cinsi əlaqə ilə deyil, Cəbrayılın həzrət İsanın (ə) ruhunu ona üfürməsilə baş verdiyi açıq şəkildə qeyd olunmuşdur.

    Xanım Məryəmin (ə) hamiləliyi Cəbrayıl vasitəsilə ona müjdə verilmiş və xanım Məryəm (ə) buna təəccüb etdikdən sonra, Allah üçün bu işin çox asan olduğu cavabını almışdır.

    Cəbrayılın xanım Məryəmə (ə) görünməsi

    Xanım Məryəm (ə) Beytul-Müqəddəsdə ibadət üçün bir yer seçir.[1] Allah bir şəxsi Məryəmin (ə) yanına göndərdi ki, Quran onu “ruh” adlandırır :

    فَاتَّخَذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَیْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِیًّ

    “Beləliklə, onların qarşısında özü üçün (xəlvət bir yer düzəldərək Allaha ibadətlə məşğul olmaq məqsədi ilə) bir pərdə çəkdi. Bu halda Biz Öz ruhumuzu onun yanına göndərdik və o, onun üçün kamil bir insan surətinə düşdü.” [2]

    Təfsir alimlərinin əksəriyyəti bu ruhun Cəbrayıl olduğu qənaətindədir.[3] Məryəm (ə) həmin şəxsi görən kimi qorxuya düşdü və belə buyurdu :

    قَالَتْ إِنِّی أَعُوذُ بِالرَّحْمَن مِنکَ إِن کُنتَ تَقِیًّ

    “Məryəm dedi: Əgər təqvalısansa, mən səndən Rəhman olan Allaha pənah aparıram.”.[4]

    Cəbrayıl özünün Allahın elçisi olduğunu qeyd edib dedi :

    قَالَ إِنَّمَا أَنَا رَسُولُ رَبِّکِ لِأَهَبَ لَکِ غُلَامًا زَکِیًّ

    “Dedi: “Mən sadəcə sənin Rəbbinin sənə pak bir oğlan bağışlamaq üçün (göndərdiyi) elçisiyəm.”[5]

    Başqa bir ayədə isə xanım Məryəmin (ə) həmin övladının adı da qeyd olunur :

    یَا مَرْیَمُ إِنَّ اللّهَ یُبَشِّرُکِ بِکَلِمَةٍ مِّنْهُ اسْمُهُ الْمَسِیحُ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ وَجِیهًا فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ

    “Ey Məryəm, həqiqətən, Allah sənə Öz tərəfindən, adı Məryəm oğlu İsa Məsih olan bir kəlmə ilə müjdə verir ki, o, dünya və axirətdə cəlal və ehtiram sahibi və (Allah dərgahına) yaxınlardandır.”[6]

    Xanım Məryəm (ə) cavabında dedi :

    قَالَتْ أَنَّى یَکُونُ لِی غُلَامٌ وَلَمْ یَمْسَسْنِی بَشَرٌ وَلَمْ أَکُ بَغِیًّ

    ”Dedi: Mənə bir bəşərin toxunmadığı və heç vaxt pis əməl sahibi olmadığım halda mənim necə oğlum ola bilər?” [7]

    Mələk isə ona ürək-dirək verib bu işin Allah üçün asan olduğunu qeyd etdi :

    قَالَ کَذَلِکِ قَالَ رَبُّکِ هُوَ عَلَیَّ هَیِّنٌ

    “Dedi: “Elədir, (lakin) sənin Rəbbin buyurmuşdur: “Bu iş Mənim üçün asandır.”[8]

    Mələyin üfürməsi

    Quran Məryəmin (s) hamilə qalmağının necəliyi və incəlikləri haqqında məlumat vermir [9], sadəcə “üfürdük” deyə qeyd edir :

    وَمَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِی أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهِ مِن رُّوحِنَا

    “Habelə, öz namusunu (iffətini) qoruyan İmran qızı Məryəmi də (məsəl çəkdi). Biz ona Öz ruhumuzdan üfürdük (İsa onun bətnində yarandı)...”[10]

    Quranın bu ayələrindən məlum olur ki, həzrət İsanın (ə) xilqəti başqa insanların xilqətindən fərqlənmiş və möcüzə şəkilində baş vermişdir. Qurani-Kərimdə İsanın (ə) yaradılışı Adəmin (ə) yaradılışına bənzədilmişdir:

    إِنَّ مَثَلَ عِیسَى عِندَ اللّهِ کَمَثَلِ آدَمَ

    “Həqiqətən, Allah yanında İsanın hekayəti, (yaradılışının necəliyi baxımından) Adəmin hekayəti kimidir.” [11]

    Hər ikisi ataları olmadan dünyaya gəlmişdirlər. [12] Bu möcüzədə Məryəm (ə) heç bir cinsi əlaqə olmadan bir ana kimi öz rolunu ifa etmişdir. [13]

    Hədsilər də xanım Məryəmin (ə) yalnız ruhun üfürülməsi ilə hamilə qaldığını açıq şəkildə qeyd edir. Misal olaraq, həzrət İmam Baqirdən (ə) nəql edilən hədislərin birində Cəbrayılın ruhu Məryəmə üfürməsi deyilir. [14]

    Ayətullah Məkarim Şirazi özünün “Nümənə təfsiri” kitabında qeyd edir ki, Quranda həzrət İsanın (ə) barəsində “yaradır” (xəlq edir), həzrət Yəhyanın yaradılışı (ə) haqqında isə “edir” sözü işlədilir :

    قَالَ رَبِّ أَنَّىَ یَکُونُ لِی غُلاَمٌ وَقَدْ بَلَغَنِیَ الْکِبَرُ وَامْرَأَتِی عَاقِرٌ قَالَ کَذَلِکَ اللّهُ یَفْعَلُ مَا یَشَاء

    “(Zəkəriyya) dedi: “Ey Rəbbim, qocalığın (gəlib) mənə çatdığı və zövcəmin qısır olduğu halda mənim necə oğlum ola bilər?!” Dedi: “Elədir, (amma) Allah istədiyini edir. ”[15]

    Bu təfsir alimin ehtimalına əsasən, bu fərqlilik, iki peyğəmbərin yaradılışında olan fərqiliyə görədir. Beləki, birinin yaradılışı adi şəkildə, o birinin yaradılışı isə möcüzəvi şəkildə baş vermişdir. [16]


    Dipnotlar:

    1. ↑ Əllamə Təbatəbai, “Əl-Mizan” təfsiri, 2000, cild 14, səh. 35.
    2. ↑ “Məryəm” surəsi, ayə 17
    3. ↑ Məkarim Şirazi, “Nümunə” təfsiri, 1995, cild 13, səh. 36
    4. ↑ “Məryəm” surəsi, ayə 18.
    5. ↑ “Məryəm” surəsi, ayə 19.
    6. ↑ “Ali-İmran” surəsi, ayə 45.
    7. ↑ “Məryəm” surəsi, ayə 20.
    8. ↑ “Məryəm” surəsi, ayə 21.
    9. ↑ Məkarim Şirazi, “Nümunə” təfsiri, cild 13, səh. 39.
    10. ↑ “Təhrim” surəsi, ayə 12.
    11. ↑ “Ali-İmran” surəsi, ayə 59.
    12. ↑ Məkarim Şirazi, “Nümunə” təfsiri, cild 2, səh. 576.
    13. ↑ Cəfəri, Yəqub, “Kövsər” təfsiri, cild 3, səh. 44.​
    14. ↑ Təbərsi, Fəzl ibn Həsən, “Məcməul-bəyan fi təfsiril-Quran”, 1993​, cild 6, səh. 789.
    15. ↑ “Ali-İmran” surəsi, ayə 40.
    16. ↑ Məkarim Şirazi, “Nümunə” təfsiri, cild 2, səh. 552.
    Mənbə — "https://az.wikipasokh.com/index.php?title=Xanım_Məryəmin_(ə)_nümunə_olması&oldid=120"