Məzmuna keç

İnfaq Quran baxışında: Redaktələr arasındakı fərq

Viki Cavab saytından
VizualVikimətn
Səhifə "'''Sual:''' Quranda infaqın yeri, əhəmiyyəti və təsiri nədir? '''Cavab:''' İnfaq, dindarlığın ən mühüm və əsas ünsürlərindən sayılır, Qurani-Kərimdə dəfələrlə ona tövsiyə edilmiş və onun üçün böyük bir mükafat müəyyən olunmuşdur. Təmizlənmək və saflaşmaq, xeyirxah işlərə və mənəvi məqamlara nail olmaq, yoxsulluğu cəmiyyətdən silmək infaqın təsirindən hesab olunur. Quranda infaq edənlər m..." məzmunu ilə yaradıldı
 
(Fərq yoxdur)

Səhifəsinin 16:40, 3 dekabr 2025 tarixinə olan son versiyası

Sual: Quranda infaqın yeri, əhəmiyyəti və təsiri nədir?

Cavab: İnfaq, dindarlığın ən mühüm və əsas ünsürlərindən sayılır, Qurani-Kərimdə dəfələrlə ona tövsiyə edilmiş və onun üçün böyük bir mükafat müəyyən olunmuşdur.

Təmizlənmək və saflaşmaq, xeyirxah işlərə və mənəvi məqamlara nail olmaq, yoxsulluğu cəmiyyətdən silmək infaqın təsirindən hesab olunur. Quranda infaq edənlər möminlər, təqvalılar və yaxşı işlər görənlərdir. Qeybə etiqad, səbir, yaxşılıq, namaz qılmaq kimi sifətlərlə yanaşı, infaq da Allahın cənnəti vəd etdiyi müsəlmanın əsas xüsusiyyətlərindən sayılır.

Qurana görə kasıblar, məhrumlar, yetimlər, müsafirlər, yoxsullar və s. infaq almaq hüququ olan insanlardır.

İnfaqın fəziləti və əhəmiyyəti

İnfaq, Allahın verdiyi ruzidən Allah yolunda vermək deməkdir.[1]

İnfaq, Qurani-Kərimdə üzərində çox dayanılmış, ən mühüm əxlaqi mövzu və ən fəzilətli əməllərdən biridir. Allah-Təala infaq edən şəxs üçün böyük mükafat və behişt nəzərdə tutmuşdur. [2] İnfaq etmək, verilən malı bir neçə qat artırır. [3] İnfaq edənlər üçün qorxu və qəm yoxdur.[4] Qurani-Kərimdə zəkat, xüms, infaq, xərcləmək, xeyirxah borc, yemək, fədakarlıq və s. şəklində məhrumlara kömək etmək haqqında yüzlərlə ayə qeyd edilmişdir. Quranda xərcləmənin növü və miqdarı, xərcləyən və xərclənilənin şərtləri haqqında göstərişlər vardır.[5] Allah Quranda dəfələrlə xərcləməyi əmr etmişdir.[6] Bir ayədə məzəmmət tonunda buyurur: “Nə üçün Allah yolunda xərcləmirsiniz, halbuki hər şey Allaha məxsusdur”.[7]

İnfaqın iki cəhəti və funksiyası var: ibadət və ictimai:

• İnsanı mənəvi baxımdan uca mərtəbələrə çatdırır.

• Cəmiyyətin iqtisadi və sosial durumunun yaxşılaşmasına səbəb olur.

Quranın bir çox ayəsində əməlisalehlərin və təqvalıların xüsusiyyətlərindən bəhs edilir, infaq etməyi tövsiyə edir. İslamın “insan haqqı” və “Allahın haqqı” kimi iki sütundan birində vurğuladığı və insanları məcbur etdiyi ən böyük şeylərdən biri də infaq etməkdir.[8] Allah Quranda buyurmuşdur ki, nə xərcləsəniz, Allah onun əvəzini verəcəkdir.[9] Bir ayədə bəxşişi yeddi yüz dənəyə çevrilən toxuma bənzədir.[10] İnfaq ayələrini təfsir edən müfəssirlər demişlər ki, Allah yolunda xərclənən şey mənfəətli bir ticarətdir, çünki Allah bunun məsuliyyətini öz üzərinə götürmüşdür.[11]

Sevdiyiniz şeylərdən Allah yolunda xərcləməyincə xeyrə nail olmayacaqsınız. Sizin nə xərclədiyinizi, şübhəsiz ki, Allah bilir. (Ali-İmran 92)

Təzkiyə

Təzkiyə və təmizlənmək infaqın mühüm təsirlərindəndir: 

الَّذِي يُؤْتِي مالَهُ يَتَزَكَّى

“Malını Allah yolunda verən şəxs, günahlardan təmizlənir.”

(Leyl 18)

Müfəssirlər “يَتَزَكَّى ٰ” ifadəsinin mənası barədə demişlər ki, bu ifadə əslində ixlaslı niyyət və Allaha yaxınlıq (qürbətən iləllah” məqsədinə işarədir - istər bu ifadə mənəvi və ruhani kamilliyin əldə olunması mənasında başa düşülsün, istərsə də malın təmizlənməsi mənasında. Çünki “təzkiyə” həm “inkişaf etdirmək”, həm də “təmizləmək” mənasında işlənir: 

خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْ بِها وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُم

“Onların mallarından sədəqə götür ki, bununla onları pak edib təmizə çıxarasan. Onlar üçün dua et. Çünki sənin duan onlar üçün bir təskinlikdir.”

(Tövbə: 103) [12]

Qurana əsasən, infaq günahların aradan getməsinə səbəb olur. [13]

İnsan sevdiyi şeylərdən infaq etməyincə xeyirxahlığa çatmaz,. [14]

İnfaq etmənin, insanı xilasa aparmasının sirri odur ki, o, insanın qəlbindən və ruhundan bağlılıq bağlarını açır.[15]

Şəhid Mütəhhəri, infaqın insan yetişdirici rolu barədə deyir: insanın bir şeyə sahib olub onu özü üçün deyil, Allahın rəhmətinin təcəllisi olaraq başqasına verməsi - insanın formalaşmasında böyük rol oynayır.[16]

Məcməu əl-Bəyan təfsirinin müəllifi belə yazır: “İnfaq edən şəxs Allah qatında pak olmağa çalışır və infaq edərkən şöhrət və özünü göstərmək güdmür”.[17]

Fəqirliyin aradan qaldırılması

Quranda iqtisadi vəzifələrlə bağlı ən geniş mövzulardan biri infaq məsələsidir. Bu kəlmə müxtəlif ifadələrlə Quranda 80 dəfədən çox işlənmiş və müsəlmanlar Allah-Taalanın bəxş etdiyi nemətlərdən bir qismini başqalarına verməyə təşviq olunmuşdur.[18]

İslamda infaqın əsas məqsədlərindən biri cəmiyyətdə yoxsulluğun aradan qaldırılmasıdır. Dini alimlər bildiriblər ki, infaq mədəniyyəti göstərir ki, hər bir fərd cəmiyyətdə digər insanların qayğısını çəkir və onların dolanışı və yaşayışını düşünür. Əgər Quranda buyurulduğu şəkildə infaq və digərlərinə kömək etmək mədəniyyəti cəmiyyətdə gerçəkləşsə, cəmiyyətlərinin əsas problemlərindən olan yoxsulluq məsələsi xeyli dərəcədə həllini tapar, hətta bəlkə tamamilə aradan qalxar.

Müfəssirlər deyirlər ki, İslamın məqsədlərindən biri də varlılar və kasıblar arasında ictimai ədalətsizliklər nəticəsində yaranan haqsız ixtilafları aradan qaldırmaqdır. İslamın bu məqsədə çatmaq üçün geniş proqramı vardır, onların ən mühümlərindən biri başqalarına maddi yardım və infaq etməkdir.[19]

Başqalarına kömək etmək və cəmiyyətdəki yoxsulluğu aradan qaldırmağa çalışmaq Quranda çox vurğulanan saleh əməllərdəndir. Allah, qızıl və gümüş yığıb Allah yolunda sərf etməyənlərə şiddətli bir əzab vəd etmişdir.[20] Mal toplamaq və sərf etməmək dini təlimlərdə qadğan olunmuş və sərvət toplayanlar şiddətlə pislənir.[21]

İnfaq edənin xüsusiyyətləri

Müttəqilər, o şəxslərdir ki, bolluqda da, qıtlıqda da (mallarını yoxsullara) xərcləyər, qəzəblərini udar, insanların günahlarından keçərlər. Allah yaxşılıq edənləri sevər.  (Ali-İmran surəsi 134)

İinfaq edənlər Quranda, müttəqilər, salehlər[22], möminlər[23], nicat tapanlar [24] və s. kimi təqdim olunmuşdur. Onlar qeybi qəbul edən, namaz qılan və infaq edən şəxslərdir. [25]

Qurani-Kərim müxtəlif yaxşılıq növlərini sadalayarkən, onlardan birinin də infaq olduğunu bildirir. [26] Təğabun surəsinin 16-cı ayəsində bu şəxslər nicat tapanlar (müflihun) adlandırılır, mal və canları ilə cihad edənlərə qurtuluşa çatanlar (faizun) deyilir. [27] Ali-İmran surəsində qeyd olunur ki, onlar bolluqda da, qıtlıqda da, hər bir şəraitdə infaq edirlər və Allah belə şəxsləri sevir.[28] Təqvalıların sifətlərindən biri də budur ki, öz mallarında fəqir və məhrumlar üçün müəyyən bir haqq ayırırlar. [29] Təvazökar şəxslər barədə də buyurulur ki, onlar səbir edərlər, namaz qılıb digərlərini də namaza dəvət edərlər  və Allahın onlara verdiyi ruzilərdən onlarda digərlərinə infaq edərlər. [30]

Qurani-Kərimdə möminlərin xüsusiyyətləri qeyd olunarkən belə buyurulur: “Onlar Allah və Peyğəmbərinə iman gətirən, malları və canları ilə Allah yolunda cihad edən kəslərdir. Onlar, həqiqətən, sadiqlərdir.” [31] Quran, infaqı imanın sütunlarından biri sayır. İnfaqın və maddi fədakarlıqların əhəmiyyəti və böyüklüyü o qədərdir ki, onu İslamın əsas məsələləri sırasında zikr edir. [32]

İnfaq almaq haqqı olan şəxslər

Quran yoxsulları, fəqirləri, yolda qalanları, yetimləri, məhrumları və sairələri infaq almağa layiq şəxslər kimi tanıdır: 

إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ الْعامِلِينَ عَلَيْها وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِي الرِّقابِ وَ الْغارِمِينَ وَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ

“Zəkatlar Allah tərəfindən bir fərz- vacib olaraq yalnız yoxsullara, kasıblara, onu yığıb paylayanlara, qəlbləri İslam dininə isinişdiriləcək kimsələrə, kölələrin azad olunmasına, borclulara, Allah yolunda cihad edənlərə və müsafirlərə məxsusdur. Allah Biləndir, Müdrikdir.”

Qurani-Kərim bəzi infaq növlərini, o cümlədən zəkat, xüms, maliyyə kəffarələri və fidyə növlərini vacib, bəzi sədəqələri və məsələn, vəqf, birinə ev vermək, vəsiyyətlər, hədiyyələr və s. kimi işləri isə müstəhəb etmişdir.[33]

İnfaq verməyin qaydası

Allah həm aşkar, həm də gizli şəkildə edilən infaqı xeyirli sayır və buna görə mükafat verir,[34] lakin gizli infaqı daha üstün hesab edir.[35] Müfəssirlər bildirirlər ki, həm gizli, həm də aşkar infaqın bir çox faydası vardır. Aşkar infaq, insanları bu gözəl əmələ təşviq edir və cəmiyyətə nümunə olur. Lakin gizli infaq isə riyakarlıqdan, minnət qoymaqdan, yoxsulu incitmək və alçaltmaqdan uzaqdır və böyük mənəvi və ruhi təsirlərə malikdir.[36]

Quran məntiqinə əsasən insanın mənəvi şəxsiyyətinin yüksəlişi, infaqın əsas məqsədi sayılır. Bu əməldə dəyər qazandıran şey niyyətdir, və riya əsasında edilən hər cür infaq dəyərsiz hesab edilir. [37] Nə qədər ki, sədəqə Allah rizası üçün olub, insanlardan üstün olmaq üçün deyil, saleh əməl olacaq.[38]

İnfaq, şöhrət, nüfuz arzusu və nəfsani istəklər üçün deyil, yalnız Allahın rizasını qazanmaq məqsədi ilə edilməlidir.[39][40] Əgər infaq minnət qoymaqla edilərsə, onun bütün savabı yox olar.[41] Amma infaq minnətsiz və əziyyət vermədən edilərsə, onun mükafatı Allah dərgahında qorunur.[42]

Mənbələr

  1. ↑ Mühsin Muini, “İnfaq” maddəsi, Qurani-Kərim və Quran Araşdırmaları Ensiklopediyası, baş redaktor: Bəhaəddin Xurəmşahi, Tehran, Dustan, Nahid, 1381-ci hicri-şəmsi (2002), cild 1, səh. 313.
  2. ↑ Hədid surəsi, ayə 11; Ənfal surəsi, ayə 60; Tövbə surəsi, ayə 21.
  3. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 261; Qəsəs surəsi, ayə 54.
  4. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 274.
  5. ↑ Möhsin Qiraəti, Təfsir-Nur, Tehran, Quran Dərsləri Mədəniyyət Mərkəzi, 1388-ci hicri-şəmsi (2009), cild 9, səh. 461.
  6. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 195.
  7. ↑ Hədid surəsi, ayə 10.
  8. ↑ Təbatəbai, Məhəmmədhüseyn, “Əl-Mizan fi Təfsir əl-Quran”, tərcümə: Məhəmmədbaqir Musəvi Həmdani, Qum, İslam Nəşriyyat Ofisi, 1374ş, c.2, s.587.
  9. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 272; Fatir surəsi, ayə 29; Səba surəsi, ayə 39.
  10. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 261; Sübhani, Cəfər, “Qurani-Kərimin Gözəl Məsəlləri”, Dərslər Məktəbi jurnalı, sayı 9 (80).
  11. ↑ Məkarim Şirazi, Nasir, “Təfsir-Nümunə”, Tehran, Dar əl-Kutub əl-İslamiə, 1371ş, c.18, s.117.
  12. ↑ Məkarim Şirazi, Nasir, “Təfsir-Nümunə”, Tehran, Dar əl-Kutub əl-İslamiə, 10-cu çap, 1371ş, c.27, s.82.
  13. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 271.
  14. ↑ Ali-İmran surəsi, ayə 92.
  15. ↑ Misbah Yəzdi, Məhəmmədtaqi, Rəstegarân, Qum, İmam Xomeyni (rə) Tədris və Tədqiqat İnstitutu, tarixsiz, c.1, s.59.
  16. ↑ Mütəhhəri, Mürtəza, Məcmuəyi-Asar, Tehran, Sədra, 1390ş, c.26, s.126.
  17. ↑ Təbərsi, Fəzl ibn Həsən, Məcməʿ əl-bəyan, tərcümə: Əhməd Beheşti və başqaları, Tehran, Fərahani, tarixsiz, c.27, s.131.
  18. ↑ Müntəzəri, Hüseynəli, İslam – Dini fitrət, Tehran, Sayə, 1385ş, c.1, s.574.
  19. ↑ Məkarim Şirazi, Nasir, Təfsir-Nümunə, Tehran, Dar əl-Kutub əl-İslamiə, 1371ş, c.2, s.316.
  20. ↑ Tövbə surəsi, ayə 34.
  21. ↑ Müntəzəri, Hüseynəli, İslam – Dini fitrət, Tehran, Sayə, 1385ş, c.1, s.576.
  22. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 195.
  23. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 254
  24. ↑ Təğabun surəsi, ayə 16.
  25. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 3.
  26. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 177.
  27. ↑ Tövbə surəsi, ayə 20.
  28. ↑ Ali-İmran surəsi, ayə 134.
  29. ↑ Zariyat surəsi, ayə 19.
  30. ↑ Həcc surəsi, ayələr 34 və 35.
  31. ↑ Hucurat surəsi, ayə 15.
  32. ↑ “Sədəqə və infaq ayə və hədislərdə”, Hüseyn Ənsarian, ustadın informasiya bazası, baxış tarixi: 12 Mehr 1402 h.ş.
  33. ↑ Təbatəbai, Məhəmməd Hüseyn, “Təfsir əl-Mizan”, tərcümə: Məhəmmədbaqir Musəvi Həmədan, Qum, Dəftər-i nəşriyyə-yi islami, 1374ş, cild 2, səh. 587.
  34. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 284.
  35. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 271 .
  36. ↑ Təbatəbai, Məhəmməd Hüseyn, “əl-Mizan fi Təfsir əl-Quran”, tərcümə: Məhəmmədbaqir Musəvi Həmədani, Qum, Dəftər-nəşriyyəyi-İslami, 1374ş, cild 2, səh. 610.
  37. ↑ Yazıçılar qrupu, “İnfaq”, “Böyük İslam Ensiklopediyası”, Tehran, “Böyük İslam Ensiklopediyası Mərkəzi” cild 10, başlığı altında.
  38. ↑ Mədrəsə, Məhəmmədtəqi, “Əhkam əl-ibadat”, Qum, Nəşriyyə Mühibban əl-Hüseyn, 1381ş, cild 1, səh. 523.
  39. ↑ Bəqərə surəsi, ayə 265.
  40. ↑ Mühsini, Məhəmməd Asif, “Üfuq-Ə'la”, Kabul, Risalət, 1396ş, cild 3, səh. 196 .
  41. ↑ Mütəhhəri, Mürtəza, “Məcmuəyi Asar”, Tehran, Sədrâ, 1390ş, cild 22, səh. 187 .
  42. ↑ Məkarim Şirazi, Nasir, “Təfsir-Nümunə”, Tehran, Dar əl-Kutub əl-İslamiə, 1371ş, cild 2, səh. 318 .
Mənbə — "https://az.wikipasokh.com/index.php?title=İnfaq_Quran_baxışında&oldid=746"