İbn Teymiyyənin nəzərində Yezid ibni Muaviyə

Sual: Ibni Teymiyyənin Yezid bin Müaviyəyə münasibəti

İbni Teymiyyə Əhli beyt (ə) ilə başqalarından daha çox düşmənçilik etmişdir. O, Minhacus Sunnə kitabında imam Hüseynin (ə) qiyamı barədə yazarkən Kərbəla hadisəsi və imam Hüseynin (ə) şəhadətində Bəni Uməyyəni, xüsusi ilə Yezid ibni Muaviyyəni son dərəcə ehtiyatla müdafiə etməyə çalışmışdır.

O, Yezid ibn Muaviyənin Aşura hadisəsində günahsızlığını və onun itaət edilməsi vacib olan xəlifə olduğunu sübut etmək üçün dəridən-qabıqdan çıxmışdı. Vəhhabilər də İbni Teymiyyənin ardıcılı olaraq Yezid ibni Muaviyəni imam Hüseynin (ə) qiyamı məsələsində himayə edirlər.

Aşura hadisəsinin əhəmiyyətini aradan aparmaqla Yezid ibni Müaviyəni himayə etmək 

İbni Teymiyyə Aşura hadisəsini dəyərdən salmaq üçün Osman ibn Əffanın öldürülməsini ortaya atıb deyir: “Osman ibn Əffan müsəlmanların xəlifəsi və vəlisi olduğu halda onu vəzifəsindən kənarlaşdırmaq üçün Hüseyndən daha məzlum şəkildə şəhid etdilər. Amma Hüseyn xəlifə və vəli deyildi, o xilafəti və hakimiyyəti ələ keçirmək uğrunda şəhid edildi”. O bununla demək istəyir ki, Osman Hüseynə nisbətdə öldürülməyi heç haqq etməmişdi.

Ömər Sədin günahı ilə Muxtarın günahının müqayisəsi

İbni Teymiyyə dolayı yolla Yezid və tərəfdarlarını müdafiə edərək deyir: “Hüseyni öldürən ordunun sərkərdəsi Ömər Sədin günahı Hüseynin qatillərindən intiqam almaq üçün qiyam edən Muxtar ibni Əbu Ubeydənin günahından çox deyil. Əksinə o, Ömər Səddən daha yalançı və daha günahkardır və Həccac ibni Yusif Səqəfi Muxtar Səqəfidən daha yaxşı idi.

Yezidin İmam Hüseynin (ə) öldürülməsinə əmr etməsinin inkar edilməsi

İbni Teymiyyə Yezid ibni Müaviyəni himayə edərkən bildirir ki, hadisəni nəql edənlər hamısı bu fikirdədir ki, Yezid Hüseyni öldürmək əmri verməyib. O yalnız İbni Ziyada Hüseynin İraqı ələ keçirməsinə mane olmaq göstərişi vermişdi. Lakin Hüseyn İbni Ziyadın heç bir şərtini qəbul etmədiyi üçün onu öldürdülər. Yezid Hüseynin öldürüldüyünü eşitdikdə çox narahat olub ağladı.

O, Müaviyəni müdafiə edərək yazır ki, Müaviyə Yezidi hakimiyyətə gətirsə də, fərzən Yezid Hüseyni öldürmüş olsa da, Müaviyə Yezidin günahına görə məsuliyyət daşımır.

Yezid ibni Müaviyyənin xilafətinin şərən qanuni  olması

İbni Teymiyyə Yezidin xilafətini və onun əmirliyinin haqq olmasını sübuta yetirmək üçün deyir ki, əhli sünnə alimləri Yezidin Raşidi xəlifələrindən olduğunu iddia etmir, onlar Yezidi müsəlman dövlətlərinin hakimi və onların xəlifəsi hesab edir. Müaviyyənin ölümündən sonra camaat onunla beyət etdi və  Yezid Müsəlman ölkələrinin başçısı oldu. Amma Hüseyn heç bir şey əldə etmədən şəhid edildi.

O başqa bir yerdə yazır: “Əgər Hüseyn əmirlik istəməsəydi, döyüşü tərk edib öz şəhərinə qayıtsaydı ya da Yezidin əmirliyini qəbul etsəydi məzlumcasına öldürülməzdi”.

Yezid ibni Müaviyyənin əcri

Vəhhabiyyətin şeyxul İslamı olan İbni Teymiyyəyə görə Yezid digər xəlifələr kimi Allah və Onun Rəsuluna itaət etdiyi üçün bütün ibadi məsələlərdə əcr sahibidir. O, İslami və xilafət əhkamına görə müsəlman xəlifələrindən sayılır. Hüseynin öldürülməsi Allaha və Onun Rəsuluna qarşı üsyan olsa da, onun öldürülməsi onun üçün şəhadət, məqam və mənzilətinin ucalması deməkdir və Allah tərəfindən böyük bir səadətə çatmışdır. Onun öldürülməsi və müsibəti nahaqq yerə öldürülmüş peyğəmbərlərin ölümündən daha ağır deyil. Əksinə Əli və Osmanın öldürülməsi onun öldürülməsindən daha böyük müsibətdir.

İbni Teymiyyə öz zövq və düşüncəsinə görə bir neçə səhifədə Yezidi himayə edib ona bəraət qazandırmağa çalışdıqdan sonra belə qənaətə gəlir ki, Yezidə lənət demək caiz deyildir.

Vəhhabiliyin Yezid ibni Müaviyəni himayət etməsi

Müasir vəhhabiliyin böyük müftilərindən olan Ali Şeyx vəhabilərin ürək sözlərini açıq-aşkar bəyan edərək Yezidi haqq və İmam Hüseyni (ə) batil hesab edir. Onun bu bəyanatı müxtəlif internet saytlarında da öz əksin tapıb. Ali Şeyx Ərəbistanın peyk üzərindən yayımlanan “Əl-Məcd” telekanalının canlı proqramında bir qadın izləyicinin Yezid və İmam Hüseynin (ə) qiyamı barəsində verdiyi sualı belə cavablandırıb: “Bu cür məsələlərlə məşğul olmağın vaxtı keçmişdir. Onlar ölüb getdilər. Yaxşı və pis nə ediblərsə özləri üçün ediblər, siz də hər nə etsəniz özünüz üçün edirsiniz və onların işlərinə cavabdeh  olmayacaqsınız. Yezid ibni Müaviyəyə edilən beyət şəri beyət idi. Atası Müaviyənin zamanında camaatdan ona beyət alındı və camaat da beyət edib ona tabe oldular. Amma Müaviyə öləndən sonra Hüseyn ibni Əli və İbn Zübeyr ona beyət etmədilər.

Hüseyn və ibn Zubeyr beyət etməməkdə səhv etdilər. Çünki Yezidlə beyət şəri beyət idi. Və bu beyət atası Müaviyənin sağlığında camaatın gözü qarşısında alınmışdı. Lakin Allah müqəddər etdiyi işə həkim və əlimdir. Sizi Allaha and verirəm! Mən bu məsələlər barədə danışmağı xoşlamıram. Bunlar ötüb keçən məsələlərdir. Tarix də bu məsələni müxtəlif formalarda nəql etmişdir. Hər halda olan olub, keçən keçib. Yezid və Hüseyn min ildən çoxdur ki, dünyalarını dəyişiblər...

Amma mənim əqidəmə görə Yezid ibn Müaviyyə ilə beyət şəri olub. Hüseynə məsləhət verdilər ki, Mədinədən İraqa getməsin və beyət etsin, amma o qəbul emədi. İbn Abbas, ibn Ömər, Fərəzdəq və bir çox səhabə ona dedi ki, İraqa getmək məsləhət deyil, ora getmə, lakin Hüseyn bu nəsihətləri qəbul etmədi... və Allahın müqəddəratı öz işini gördü və...

Bütün bunlara baxmayaraq biz Hüseyn üçün Allahdan rizayət diləyir, onun bağışlanmasını istəyirik. Allahın müqəddəratının hikmətləri var ki, biz onlardan xəbərdar deyilik.

Hüseyn hər nə səhv edibsə özü üçün edib... Əhli sünnət vəl cəmaətin əqidəsi budur ki, beyət edilən və camaatın ətrafına yığışdığı şəxsin fərmanlarına qulaq asıb tabe olmaq vacibdir! Ona qarşı qiyam və itaətsizlik isə haramdır! Buna görə də Hüseynin Yezidə qarşı çıxması və qiyam etməsi haram idi...Biz Hüseynin Yezidə qarşı qiyamının səhv addım olduğunu deyirik. yaxşı olardı ki, o bu işi görməsin. Mədinədə qalmaq və camaatın əqidəsinə tabe olmaq daha doğru olardı. Ona hər nə qədər deyildisə də İraq camaatı sənin tərəfdarın deyil o buna qulaq asmadı və etina etmədi.

Vəhhabilikdə Yezid ibni Müaviyə böyük şəxsiyyət hesab olunur. Belə ki, Ərəbistanın Maarif nazirliyi “Həqaiqu ən əmiril muminin Yəzid bin Muaviyə” (حقائق عن امیر  المومنین یزید بن معاویه) adlı kitab çap etdirmiş və onu dövlət məktəblərində dərslik qərar vermişdir.