Məzmuna keç

Fatimənin (ə) müshəfi: Redaktələr arasındakı fərq

Viki Cavab saytından
VizualVikimətn
Səhifə "'''Sual:''' Fatimənin (ə) müshəfi hansı kitabdır? Bu kitab Quranın bacısı adı ilə məşhur olan kitabdırmı? '''Cavab:''' Fatimənin (ə) müsəfi Cəbrailin Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra həzrət Fatiməyə (ə) imla etdiyi və imam Əlinin (ə) yazdığı kitabdır. Hədislərə görə bu kitabın mövcudluğunda heç bir şübhə yoxdur. Fatimənin (ə) müshəfinin mövcudluğunu sübut edən hədislər şiənin ən qədim mən..." məzmunu ilə yaradıldı
 
(Fərq yoxdur)

Səhifəsinin 15:19, 3 dekabr 2025 tarixinə olan son versiyası

Sual: Fatimənin (ə) müshəfi hansı kitabdır? Bu kitab Quranın bacısı adı ilə məşhur olan kitabdırmı?

Cavab: Fatimənin (ə) müsəfi Cəbrailin Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra həzrət Fatiməyə (ə) imla etdiyi və imam Əlinin (ə) yazdığı kitabdır. Hədislərə görə bu kitabın mövcudluğunda heç bir şübhə yoxdur.

Fatimənin (ə) müshəfinin mövcudluğunu sübut edən hədislər şiənin ən qədim mənbələrdən olan Bəsairud Dərəcat (بصائر الدرجات) və Əl-Kafi (الکافی) kitablarında nəql olunmuşdur. Mənbələrə əsasən Fatimənin (ə) müshəfi şiə imamlarının (ə) yanında qorunub saxlanır. Bu müsəfə aid olan bir çox hədisləri Əllamə Məclisi “Əhli beytin (ə) elmləri” bölməsində nəql etmişdir.

Bu müshəf gələcəkdə baş verəcək hadisələrdən, həzrət Fatimənin (ə) övladlarının taleyindən bəhs edir. Bu müshəfdən şiə maarifində istifadə olunmuşdur. Fatimənin (ə) müshəfinin mövzusu barədə nəql edilən hədislərdəki ixtilaf və bəzən də bu hədislərin zahirən bir-birinə zidd olması mühəqqiqlər arasında müshəfin təfərrüatları barədə fikir ayrılığına səbəb olmuşdur. Mötəbər qaynaqlarda bu kitabın Quranın bacısı olması barədə məlumat yoxdur.

Xüsusiyyətləri

Əhli beytin (ə) hədislərində bu müshəfin həzrət Fatiməyə (ə) ilham edilməsi nəql olunmuşdur.[1] Bu hədislərin bəzilərinin sənədləri mötəbərdir. Buna görə də bu kitabın varlığı haqqında heç bir şübhə olmamışdır.[1] Bu hədislərdən biri şiələrdən birinin imam Sadiqdən (ə)  Fatimənin (ə) müshəfi barədə verdiyi suala cavabdır. Bu hədisdə bu müshəf barədə bəzi məlumatlar, o cümlədən bu kitabın Fatimənin (ə) Allahın Rəsulunun (s) vəfatından sonra yaşadığı yetmiş beş gün ərzində o həzrətə imla olunduğu bildirilir. [2]

Fatimənin (ə) müshəfinin mövcudluğu haqqında olan hədislər şiənin ən qədim mənbələrdən olan Bəsairud Dərəcat (بصائر الدرجات) və Əl-Kafi (الکافی) kitablarında nəql olunmuşdur. Bu müsəfə aid olan bir çox hədisləri Əllamə Məclisi “Əhli beytin (ə) elmləri” bölməsində nəql etmişdir. [3]

Əhli beytdən (ə) olan hədislərə görə Fatimənin (ə) müshəfini heç kimsə görməmiş və o kitab şiə imamlarının (ə) yanında qorunub saxlanılır.[4] Bu hədislərin bəzilərində Fatimənin (ə) müshəfinin Qurandan üç dəfə böyük olduğu qeyd edilmişdir.[5] Bu müshəfdən şiə maarifində istifadə olunmuşdur.[6]

Fatimənin (ə) müshəfinin mövzusu barədə nəql edilən hədislərdəki fərq və bəzən də bu hədislərin zahirən bir-birinə zidd olması mühəqqiqlər arasında müshəfin təfərrüatları barədə fikir ayrılığına səbəb olmuşdur.[7]

İmla edən və yazan

Hədsilərdə Fatimənin (ə) müshəfinin kim tərəfindən imla edilməsi barədə müxtəlif fikirlər mövcuddur. O cümlədən Allah-taala, mələk, Cəbrail və Allahın Rəsulu (s) hədislərdə adları çəkilən imla edənlərdir.[8] Əllamə Məclisi bu hədislərin arasında olan zahiri ziddiyyəti aradan qaldırmış və bəzi mühəqqiqlər bunun ən yaxşı həll yolu olduğunu qəbul etmişlər. [9] O, bu hədislərdə Allahın Rəsulundan (s) məqsədin Cəbrail olduğunu deyir.[10] Seyid Muhsin Əmin Amuli,[11] Seyid Cəfər Murtəza Amuli[12] və Seyid Muhəmməd Hüseyn Fəzlullah[13] da bu hədislərdəki ziddiyəti aradan qaldırmağa çalışmışlar.

Bütün şiə alimləri və bu müshəfdən danışan bütün hədislərdə, kitabın katib və təlifinin imam Əliyə (ə) məxsus olduğu qeyd edilir.[14]

Mövzu

Fatimənin (ə) müshəfinin bir neçə məsələni özündə əks etdirdiyi bildirilir:

● Allahın Rəsulunun (s) məqamı və həzrət Fatimənin (ə) övladlarının taleyi.[15]

● Gələcək hadisələrdən xəbər vermək.[16]

● İlahi Peyğəmbərlər (ə), onların adları və canişinlərinin adları. [17]

● Qiyamət gününə qədər bütün padşahların və hökmdarların adları.[18]

● Şiə alimlərindən olan Əbdul Hüseyn Şərəfuddin bu müshəfdə başqa mövzuların o cümlədən misallar, hikmətlər, moizələr və xəbərlərin də yer aldığın yazmışdır. [19] Bu fikir bəzi araşdırmaçılar tərəfindən rədd edilmişdir. [20]

● Bir qrup mühəqqiq bir hədisə istinad edərək[21] (bu hədisə görə Fatimənin (ə) kitabı bütün şəri məsələləri özündə əks etdirir) açıq-aşkar söyləmişlər ki, bu müshəfdə bütün şəri məsələlər və cəza qanunları təfərrüatı ilə yer almışdır.[22] Seyid Muhəmməd Hüseyn Fəzlullah bu nəzəri təsdiqləmiş, Fatimənin (ə) kitabı ilə Fatimənin (ə) müshəfinin eyni olduğu qənaətinə gəlmişdir.[23] Amma bəzi mühəqqiqlər bu baxışı rədd etmişlər.[24] Ehtimal edilir ki, Fatimənin (ə) müshəfi və Fatimənin (ə) kitabı fərqli kitablardır və “Fatimənin kitabı” Fatimə bint Hüseynə məxsusudur. [25]

● Şiəşünas və Prinston universitetinin İslam hüququ professoru Seyid Hüseyn Mudərrisi Təbatəbai Fatimənin (ə) müshəfində şiənin batini düşüncələrinin əks olunduğunu iddia edir. [26] Lakin onun bu nəzəri tənqid edilmişdir.[27]

Mənbələrdə bu kitabın Quranın bacısı olmağı ilə bağlı məlumat qeyd edilməmişdir.

Müshəf barədə olan şübhələr

Bəzi şəqrşunaslar və əhli sünnə alimləri “Fatimənin (ə) müshəfi” adlanan kitabda müshəf kəlməsinin olmasını əsas gətirərək şiəni müsəlmanların əlindəki Qurandan fəqrli bir Qurana sahib olmaqda ittiham etmişlər. Çünki onların nəzərinə görə müshəf kəlməsini yalnız Qurana aid etmək olar. Məhşur macar İslamşunası Aqnas Qoldziye[28], ərəbistanlı sələfi yazıçı Abdullah Əl-Qəsəmi də bu əqidədədir.[29] Bu nəzəriyyəyə cavab olaraq bəzi mühəqqiqlər bildirmişlər ki, şiə alimləri Fatimənin (ə) müshəfinin Quranla əlaqəsinin olmamasında eyni fikirdədirlər.[30] Onlar bu iddiaya şiə imamlarından (ə) nəql olunan bir çox hədisləri dəlil gətirmişlər. O rəvayətlərin demək olar ki, hamısında müxtəlif ifadələrlə Fatimənin (ə) müshəfinin Qurandan başqa bir kitab olduğu açıqlanır.[31]

Mənbələr

  1. ↑ 1,0 1,1 Muhəmməd Əli Məhdəvirad, Moshəfe Fateme (ə) (مصحف فاطمه(س), Fatimi ensiklopediyası, Əli Əkbər Rəşadın nəzərəti altında, Tehran, İslam mədəniyyət və düşüncəsinin araşdırmaları mərkəzi, h.ş. 1393, cild 3, səh. 64.
  2. ↑ Muhəmməd bin Yaqub Kuleyni, Əl-Kafi (الکافی), Qum, Darul Hədis, h.q. 1429, cild 1, səh. 599, 600
  3. ↑ Muhəmməd Baqir Məclisi, Biharul Ənvarul-camiəh li durəri əxbaril əimmətil əthar. (بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار), Beyrut, Əl-Vəfa müəssisəsi, h.q. 1403, cild 26, səh. 49
  4. ↑ Muhəmməd bin Yaqub Kuleyni, Əl-Kafi (الکافی), Qum, Darul Hədis, h.q. 1429, cild 1, səh. 593
  5. ↑ Muhəmməd bin Yaqub Kuleyni, Əl-Kafi (الکافی), Qum, Darul Hədis, h.q. 1429, cild 1, səh. 595.
  6. ↑ Huseyn Mudərrisi Təbatəbai, Mirase məktube şiə (میراث مکتوب شیعه), Qum, Muvərrix nəşri, h.ş. 1386, səh. 41
  7. ↑ Məhdəvirad, Mushəfe Fateme (ə) (مصحف فاطمه(س)), cild 3, səh. 65.
  8. ↑ Məhdəvirad, Mushəfe Fateme (ə) مصحف فاطمه(س), cild 3, səh. 65.
  9. ↑ Məhdəvirad, Mushəfe Fateme (ə) مصحف فاطمه(س), cild 3, səh. 72.
  10. ↑ Muhəmməd Baqir Məclisi, Biharul Ənvar əl- camiəh li durəri əxbaril əimmətil əthar. (بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار), h.q. 1403, cild 26, səh. 42
  11. ↑ Mohsun Əmin, Əyanuş şiə, (اعیان الشیعة) Beyrut, Darul Təaruf lil mətbuaat, h.q. 1403, cild 1, səh. 357
  12. ↑ Cəfər Murtəza Amuli, Məsətuz Zəhra (ə) şübəhat və rudud, Beyrut, Darus Sirə, h.q. 1418, cild 1, səh. 116.
  13. ↑ Haşim Haşimi, Hivar məə Fəzlullah həuləz Zəhra (ə) (حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س),) Beyrut, Darul Huda‌, h.q. 1422, səh. 151.
  14. ↑ Məhdəvirad, Mushəfe Fateme (ə) (مصحف فاطمه(س)), cild 3, səh. 73
  15. ↑ Muhəmməd bin əl-Həsən Səffar Qumi, Bəsairud dərəcat fi fəzaili ali Muhəmməd səlləllahu əleyhi və alih بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم, səh. 174.
  16. ↑ Əl-Fital Əl-Nisaburi, Muhəmməd bin Əhməd, Rouzətul vaizin və bəsirətul mutəəzin روضة الواعظین و بصیرة المتعظین, Qum, Əl-Rəzi Nəşrləri, h.ş. 1375, cild 1, səh. 211
  17. ↑ Məclisi, Muhəmməd Baqir, Biharul Ənvar əl-cameəh li durəri əxbaril əimmətil əthar. بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار, cild 26, səh 18
  18. ↑ Əl-Fital Əl-Nisaburi, Muhəmməd bin Əhməd, Rozətul vaizin və bəsirətul mutəəzzin (روضة الواعظین و بصیرة المتعظین), h.ş. 1375, cild 1, səh. 211.
  19. ↑ Əbdul Huseyn Şərəfuddin, Əlmuraciat (المراجعات), Qum, Əl-Məcməul Aləmi lil Əhlil-Beyt (ə), h.q. 1426, səh. 603.
  20. ↑ Haşimi, Hivar məə Fəzlullah houləz Zəhra (ə), (حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)) Beyrut, səh. 172.
  21. ↑ Kuleyni, Əl-Kafi (الکافی), cild 7, səh. 37-41.
  22. ↑ Muhəmməd Kazim Qəzvini, Fatimətuz Zəhra (ə) minəl məhdi iləl-ləhd, (فاطمة الزهراء (س) من المهد الى الحد)  yersiz, naşriyatsız, tarixsiz, səh. 96.
  23. ↑ Haşimi, Hivar məə Fəzlullah houləz Zəhra(ə) حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س), səh. 167.
  24. ↑ Əmini, Əyanuş şiə, (اعیان الشیعه) cild 1, səh. 356.
  25. ↑ Haşimi, Hivar məə Fəzlullah houləz Zəhra (ə), (حوار مع فضل‌الله حول الزهراء(س)), səh. 181.
  26. ↑ Mudərrisi Təbatəbai, Mirase Məktube şiə (میراث مکتوب شیعه), səh. 41.
  27. ↑ Məhdəvirad, Mushəfe Fateme (ə) (مصحف فاطمه(س)), cild 3, səh. 82.
  28. ↑ Qoldəzihər, İqnas, Gerayeşhaye təfsiri dər miyane mosəlmanan ( گرایش های تفسیری در میان مسلمانان), Müqəddimə: Seyid Muhəmməd Əli Əyazi, Tərcümə: Seyid Nasir Təbatəbai, Tehran, Qoqunus Nəşrləri, h.ş. 1383, səh. 256-257.
  29. ↑ Samir Haşim Həbib Əmidi, Difa ənil Kafi (دفاع عن الکافی), Dirasətun nəqdiyyətun muqərinətun li əhəmmil tu'ni vəl şubəhati li məsarəti həulə kitabil-Kafi lil şeyx Kuleyni دفاع عن الکافی, Qum, Mərkəzul Ğədir lid dirasatil İslamiyyə, h.q. 1415, cild 2, səh. 353.
  30. ↑ Məhdəvirad, Mushəfe Fateme (s) (مصحف فاطمه(س)), cild 3, səh. 75.
  31. ↑ Muhəmməd bin əl-Həsən Səffar Qumi, Bəsairiud dərəcat fi fəzaili ali Muhəmməd səlləllahu əleyhi və alih (بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم), səh. 170. Muhəmməd Kuleyni, Əl-Kafi (الکافی), cild 1, səh. 595.
Mənbə — "https://az.wikipasokh.com/index.php?title=Fatimənin_(ə)_müshəfi&oldid=736"